”De Biesbosch na de Don-Boscovloed”
Auteur: Wim van Wijk en Jacques van der Neut
Uitgeverij: Aprilis, Zaltbommel, 2003
ISBN 90 5994 012 1
Pagina’s: 160
Prijs: € 29,50. Zoals de Sint-Elisabethsvloed van 18 november 1421 de aanzet tot het ontstaan van de Biesbosch gaf, zo was het extreem hoge water van 31 januari 1995 de inleiding tot de metamorfose die de Biesbosch daarna heeft ondergaan.

Een dozijn landbouwpolders is in de afgelopen tien jaar tot natuurgebied vergraven. Eerst was de klei nodig om de dijken te verzwaren. De hoge waterstanden van de laatste jaren hebben daartoe de aanzet gegeven. Later zijn polders onder water gezet als onderdeel van het beleid om de rivieren meer ruimte te geven en zo te dienen als bekken in tijden met een overvloed aan water.

De twee bijna-rampen van 1993 en 1995 liepen goed af, al was de toestand eind januari 1995 zo dreigend dat de regering besloot tot evacuatie van meer dan 200.000 mensen uit de Bommeler-, de Tieler- en de Culemborgerwaard en het Land van Maas en Waal.

In zijn nieuwste boek heeft journalist Wim van Wijk de gedaanteverwisseling van elke nieuw ondergelopen polder beschreven. Boeren vertellen wat het betekent als ’hun’ grond wordt afgegraven. Andere bewoners schetsen wat het is om te moeten toezien hoe hun huis onder de sloophamer komt.

„Wie zet er nou goed boerenland onder water?” Boer Henk de Laat uit polder Aakvlaai kan er niet over uit. „Nog maar kort daarvoor, eind jaren zestig, zijn de kreken dichtgegooid en alle poldertjes als onderdeel van de ruilverkaveling tot één grote polder samengevoegd. Dan ga je toch niet een paar jaar later weer kreken graven? Dat is dan toch pure geldverspilling?”

Ooit was de Aakvlaai de naam van een kreek. Nu wordt het recreatiegebied in het uiterste zuidoosten van de Biesbosch ermee aangeduid. De kreek liep evenwijdig aan de Bergsche Maas, ervan gescheiden door kleine poldertjes met namen als de Volharding, het Fortuin, de Allards- en Snijderspolder, die allemaal rond 1860 zijn bedijkt.

Een stukje van de kreek bestaat nog, maar meer dan een inham van het Spijkerboor -een van de vele Biesbossche wateren- is het niet. De Laat: „Als je nu gaat kijken, zie je aan niets meer dat wij daar meer dan een halve eeuw hebben gewoond. Alsof er nooit iets heeft gestaan, zo ziet het er uit.”

De loop van de watergangen die in het bouwland van de Aakvlaai zijn uitgegraven, is zo gekozen dat ze de oude Biesboschkreken mijden. Op de bodem van deze kreken, die bij de ruilverkaveling van omstreeks 1970 zijn dichtgeschoven, ligt naar verwachting vervuild slib dat de overheid maar liever afgedekt laat.

„Als je daar dan loopt, hoor je mensen zeggen dat ze het prachtig vinden. Nou, ik vind het een bende”, zegt De Laat.

Maar het is in de nieuwe Biesbosch niet alleen kommer en kwel. Boswachters en een beroepsvisser vertellen in ”De Biesbosch na de Don-Boscovloed” opgetogen hoe de natuur zich in razend tempo aanpast. Zij nemen vogels, planten, libellen en vissen waar die uitgestorven waren gewaand.

Het boek beperkt zich niet tot de grondverschuivingen en de gevolgen daarvan. Een schipper kijkt terug op zijn laatste reis met een lading suikerbieten uit de Biesbosch. Een ecoloog zet uiteen hoe een ontwerp voor een natuurontwikkelingsproject totstandkomt. Een archeoloog weidt uit over vondsten uit de tijd van vóór de Sint-Elisabethsvloed. En in kaders besteden de auteurs aandacht aan historische bijzonderheden, zoals de naamgeving van de polders.

Spectaculair zijn de veranderingen die de Biesbosch in korte tijd heeft ondergaan. Ruim 200 foto’s van fotograaf en Biesboschboswachter Jacques van der Neut laten dat goed zien.

Mede door dit boek zal de Don Boscovloed -genoemd naar een priester uit Turijn die op 31 januari 1888 stierf en in 1934 heilig werd verklaard- niet snel in de vergetelheid raken.