„Het land moet geregeerd worden.” „We willen Nederland uit de crisis halen.” Vroeg in 2010 of 2012 aan een VVD’er waarom hij vond dat zijn partij in een (gedoog)coalitie moest stappen met PVV of PvdA en er popte spontaan een stroom aan argumenten op.

Daadkracht was nodig, zeker na het besluiteloze vierde kabinet-Balkenende. Dus als de VVD het met CDA of met wie dan ook eens kon worden over een program van aanpak, nou ja, dan moesten die partijen het maar doen.

Soms zijn bijkomende omstandigheden nodig om alsnog de liefde voor een (gelegenheids)coalitie aan te wakkeren. Een onverwachte verkiezingswinst bijvoorbeeld. Zo bracht het succes van de PvdA partijvoorzitter Spekman in 2012 in een euforische stemming, zei hij vrijdag. Overigens met voor zijn partij grote gevolgen. De PvdA, zo vindt Spekman nu, gaf pijnlijke ingrepen in de studiefinanciering en de pensioenleeftijd te snel weg aan de VVD.

Toen cameraploegen halverwege vorige maand op een kille donderdag op het Binnenhof een Tweede Kamerbeambte signaleerden die een straalkacheltje met zich meetorste, wekte dat de nodige hilariteit. Helemaal toen bleek dat de man op weg was naar de Stadhouderskamer, waar VVD, CDA, D66 en CU beraadslaagden over het regeerakkoord. „Kachel moet kilte tussen onderhandelaars verdrijven” en meer van dat soort grappen gingen al snel rond op de sociale media.

Feit is dat vrijwel niemand in de tot dusver uitgelekte maatregelen uit het regeerakkoord een duidelijke rode draad of grote gemene deler heeft kunnen ontwaren. De middenklasse financieel wat meer comfort bieden; dat verbindende voornemen valt nog het duidelijkst te zien, maar zelfs dat vergt enige verbeeldingskracht.

Zou „het verkeerde populisme” een halt toeroepen, iets waar premier Rutte het voor de verkiezingen vaak over had, voor VVD, CDA, D66 en CU een gezamenlijke missie kunnen zijn? Lees: de naar Wilders of Baudet uitgeweken boze burger weer terughalen naar het politieke midden. Het kan, maar dat vereist veel daadkracht en of de nieuwe coalitie die kan opbrengen is de vraag. Recent hadden de vier een noodwet nodig om het eigen risico te kunnen bevriezen op 385 euro. Vlees noch vis, stelde de Raad van State met zoveel woorden droogjes vast.

Het compromis was te voorzien. VVD en D66 konden prima leven met de nog door het demissionaire kabinet aangekondigde verhoging naar 400 euro. CDA en CU hadden in de kabinet gepleit voor een verlaging met honderd euro. Of zulke onderhandelingsresultaten de boze burger behagen, is de vraag.

Is het mislukte stuntje rond het eigen risico een voorbode voor de komende vier jaar? Als dat zo is, kunnen de spindocters van de vier partijen als titel voor het regeerakkoord maar beter niet iets hoogdravends aandragen. Het idee om het stuk gewoon ”het Regeerakkoord” te noemen, zoals deze week laatdunkend werd gesuggereerd in de Haagse wandelgangen, lijkt dan zo gek nog niet.