Dat komt doordat Nederlanders vaker dan welk volk ter wereld ook in deeltijd werken. Driekwart van de vrouwen en een kwart van de mannen werkt minder dan veertig uur per week. Het gemiddelde voor de gehele beroepsbevolking komt op slechts iets meer dan een halve baan. Alleen Spanjaarden, Kroaten, Italianen en Grieken werken gemiddeld minder uren.

Veel werkenden kiezen zelf voor een parttimebaan. Maar Nederland telde vorig jaar iets meer dan een half miljoen mensen die minder uren werkten dan zij eigenlijk zouden willen. Zij tellen niet mee in de werkloosheidsstatistieken die het CBS maandelijks publiceert.

Nog eens een miljoen mensen stonden vorig jaar ongewild helemaal langs de zijlijn. Slechts ongeveer de helft van hen stond officieel te boek als werkloos. Alleen wie actief op zoek is naar een baan en op korte termijn beschikbaar is, voldoet aan normen die daar internationaal voor zijn afgesproken.

Om het onbenut arbeidspotentieel nauwkeuriger in kaart te brengen, heeft het CBS ook mensen meegeteld die wel willen werken, maar niet aan de werkloosheidsnormen voldoen. Bijvoorbeeld omdat zij door ziekte niet direct beschikbaar zijn, nog een studie aan het afronden zijn of al zo lang thuis zitten dat zij de hoop om werk te vinden hebben opgegeven. Ook is gekeken naar degenen die een baan hebben maar graag meer uren zouden werken.

Als alle uren die deze ruim 1,5 miljoen mensen (extra) zouden willen werken bij elkaar worden opgeteld, is dat genoeg voor 732.000 voltijdsbanen. Dat komt neer op 5,7 procent van de beroepsbevolking. Het onbenut arbeidspotentieel in uren is bij mannen en vrouwen ongeveer even groot. Vrouwen spreken vaker dan mannen de wens uit meer te gaan werken, maar het aantal uren dat zij er gemiddeld bij willen krijgen ligt wel lager.

Volgens vakorganisatie RMU maken de CBS-cijfers duidelijk dat Nederlandse werknemers het meest productief zijn in Europa. Maar dat heeft volgens woordvoerder Chris Baggerman ook een schaduwkant. „We zien regelmatig dat werknemers die in deeltijd gaan werken hetzelfde werk in minder uren moeten doen. Dat leidt tot stress en burn-outklachten.”

Verder concludeert hij dat er rek zit in het beschikbare arbeidsaanbod. „Verhogen van de AOW-leeftijd mag daarom niet het enige antwoord zijn op het opvangen van het tekort aan arbeidskrachten vanwege de vergrijzing, vindt de RMU.”

Ook blijkt er sprake te zijn van „een groot reservoir aan onbenutte werkkrachten”, zegt Baggerman. De meest kwetsbare groep op de arbeidsmarkt zijn volgens hem de langdurig werkloze 55-plussers. „Die komen nog altijd ontzettend lastig aan de bak.”