Vooral ict- en daaraan gerelateerde activiteiten zijn geschikt voor zogenaamde ”offshore outsourcing”. „Dit is niet nieuw, het is al dertig jaar aan de gang.” Wacht de ict-sector na het leeglopen van de internetbubbel een volgende klap?

Wie nu een huisje boekt bij Center Parcs wordt te woord gestaan door een inwoner van Zuid-Afrika. De tijdrovende administratieve handeling is geheel uitbesteed aan een callcenter in dat land. Lage loonkosten, een uiterst beperkte taalbarrière en een kwestie van een enkele draadjes aan elkaar knopen. Waarom zou je dure Nederlanders inzetten?

Reed Elsevier stuurt scheepsladingen vol archiefmateriaal naar de Filipijnen, waar 2000 mensen momenteel alle boeken van deze uitgeverij digitaliseren. In Noord-Korea -een van de meest geïsoleerde landen ter wereld- is een groep mensen actief met het bouwen van websites voor Nederlandse werkgevers. Het komt ook voor dat een bureau uit India een Nederlandse softwarebedrijf adviseert.

In de wereld van de offshore outsourcing loopt India voorop, maar ook Maleisië en China zijn in trek. Oost-Europese landen zoals Roemenië, Hongarije, Polen en Tsjechië volgen de Aziaten op de voet. Maar Nederlandse projecten vinden eveneens hun weg naar minder voor de hand liggende staten zoals Egypte, Libanon, Ghana en Colombia. Nederland is bij de wereldwijde verplaatsing van banen geen koploper, maar richt zich wel op het grootste aantal landen.

Paul Tjia is werkzaam bij het Rotterdamse bedrijf GPI Consultancy, dat zich toelegt op het adviseren van bedrijven die ict-werkzaamheden aan lagelonenlanden willen uitbesteden. Hij weet dat er ten minste 200 ondernemingen uit Nederland in India actief zijn. In Oost-Europese landen wordt al door meer dan honderd werkgevers gebruikgemaakt van deze efficiencyslag. Het uitbesteden, het opzetten van eigen vestigingen voor softwareontwikkeling of het aangaan van een joint venture scheelt 70 tot 80 procent in loonkosten. De feitelijke besparing bedraagt, als gevolg van overheadkosten, reizen en communicatie-op-afstand, in werkelijkheid tientallen procenten, zo hield Tjia woensdag een groep vertegenwoordigers van FNV Bondgenoten voor tijdens een seminar over offshore outsourcing.

Er is geen reden tot paniek, vindt de consultant. „Berichten in de media dat er dit jaar 12.000 banen verdwijnen, zijn uit de lucht gegrepen.” Er is evenmin sprake van een nieuwe ontwikkeling. „Al dertig jaar lang maken bedrijven gebruik van de mogelijkheden in India, vanuit Nederland gebeurt dat al twee decennia.” Precieze cijfers heeft Tjia niet, want „veel bedrijven hangen hun activiteiten elders niet aan de grote klok.”

Voor de lagelonenlanden heeft het uitbesteden veel voordelen. Het is goed voor de werkgelegenheid, zowel voor mannen als vrouwen, er is sprake van kennisoverdracht, de werkzaamheden zijn milieuvriendelijk en het verdient goed.

De overheveling heeft tot op heden in Nederland pas enkele honderden banen gekost. In totaal zijn er zo’n 5000 ict’ers elders in outsourceprojecten werkzaam. Was er vier jaar geleden hier nog een tekort aan 14.000 mensen, nu zijn er in deze sector als gevolg van de recessie 14.000 werklozen. Tjia verwacht dat over tien jaar 50.000 ict’ers in lagelonenlanden in Nederlandse projecten aan het werk zullen zijn. Als gevolg van taalproblemen, cultuurverschillen en het ontbreken van een teamgevoel zal de groei geleidelijk gaan, denkt hij. Of de uittocht een ramp voor de sector betekent, weet de consultant niet. „Dat is koffiedik kijken. Het hangt er in sterke mate van af of de markt hier meegroeit of stabiel blijft.” En er zijn nieuwe kansen. „Zo worden landen als India en China in toenemende mate zelf geschikt als afzetmarkt voor softwareproducten.”

De langere werktijden, lagere lonen en soms erbarmelijk omstandigheden vormen voor de bedrijven geen belemmering om er aan de slag te gaan, zo bleek tijdens het seminar. „Je kunt als bedrijf nu eenmaal niet de problemen van de wereld oplossen”, zegt Job Glezer, voorzitter van de centrale ondernemingsraad van Shell. „Je moet ervoor zorgen dat zij die voor je werken netjes worden behandeld en niet worden uitgebuit.”

Wel zijn verschillende partijen bezorgd over de kwaliteitsverschillen. „Ik merk dat de professionaliteit van it’ers in India groter is dan in Nederland”, zegt C. Derksen van LogicaCMG. Derksen is bij de automatiseerder verantwoordelijk voor het verplaatsen van it-banen naar lagelonenlanden. Volgens hem zijn Indiase werknemers vooral beter gemotiveerd.

Ook Glezer is ongerust. „De arbeidsethos hier is sinds de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw een beetje geërodeerd. Dat zal voor meerdere sectoren ongunstige gevolgen hebben, want we kunnen geen hek om Nederland zetten. Daarom moeten we vooral aan de onderwijskant een slag maken, de mouwen opstropen en weer aan het werk gaan.”