Nieuw euthanasiedebat
Wie dacht dat we er met de laatste herziening van de euthanasiewet in 2001 waren, heeft het mis. De discussie over het onderwerp is sindsdien niet gesloten, maar leeft voortdurend weer op. Blijkbaar hebben we hier te maken met een vorm van menselijk handelen die zich nauwelijks in wet- en regelgeving laat vangen.
Steeds terugkerend thema is het aantal artsen dat eerlijk meldt dat zij bij een patiënt euthanasie hebben verricht. Acht jaar na de euthanasiewet van 1996 gaat het aantal meldingen omlaag in plaats van omhoog en wordt nog altijd een groot percentage van de euthanasiegevallen niet gemeld. Een belangrijk doel van de wet: legaliseren om daarmee meer grip te krijgen op het verschijnsel, wordt dus niet gehaald.
Grote vraag is waarom het aantal meldingen daalt. Zijn steeds meer artsen bang voor strafrechtelijke vervolging of zou het wellicht zo zijn dat er werkelijk minder euthanasie gepleegd wordt omdat er meer mogelijkheden zijn voor pijnbestrijding?
Als dat laatste het geval is, zou er sprake zijn van een verheugende ontwikkeling. Dat zou de waarheid onderstrepen van de vaak door de kleine christelijke fracties naar voren gebrachte stelling: Een goede pijnbestrijding doet menige vraag naar euthanasie verdampen. Als betere pijnbestrijding leidt tot minder meldingen én tot minder daadwerkelijke gevallen van euthanasie, bewijst dat met terugwerkende kracht dat ChristenUnie en SGP goed bezig zijn geweest door palliatieve zorg als speerpunt op te voeren in de formatieonderhandelingen.
Afgelopen zaterdag kreeg het debat over euthanasie nog een nieuwe dimensie door de inbreng van prof. Crul. In het tv-programma Knevel op Zaterdag stelde de hoogleraar pijnbestrijding dat door de zogeheten terminale sedatie -mensen die in hun stervensfase zijn worden in slaap gebracht; ze ervaren geen pijn meer, maar het ziekteproces gaat wel door- de medische pijler onder de euthanasiewet is weggevallen.
Dat is een opmerkelijke uitspraak. Wie daar nog verder over nadenkt, vraagt zich af waarom we als samenleving nog zouden toestaan dat mensen op eigen verzoek gedood worden, als immers pijn en benauwdheid in nagenoeg alle gevallen weggenomen kunnen worden. Het zou goed zijn als alle politieke partijen zich op deze vraag bezinnen.
Nu kan het antwoord van de meeste seculiere partijen al voorspeld worden. Zij zullen erop wijzen dat ondraaglijke lichamelijk pijn volgens hen niet de enige rechtvaardiging is voor euthanasie. Zo is de discussie destijds wel begonnen. Maar inmiddels zijn we in Nederland zover dat een groot aantal euthanasieaanvragen voortkomt uit de ángst voor lijden en uit het niet kunnen aanvaarden van aftakeling en ontluistering. Ook in die situaties wil de moderne mens zelf het stuur van zijn leven in handen houden. Dat dit in Nederland mogelijk is, ervaart hij als een verworvenheid die hij niet van plan is prijs te geven.
Daarmee is de door Crul opgeworpen discussie echter nog niet van de baan. Blijft staan dat terminale sedatie een begrip is dat helderder gedefinieerd moet worden en waarover regels en afspraken moeten worden gemaakt. Het is uiteindelijk nogal wat om, zoals CDA-kamerlid Ormel vandaag in deze krant zegt, een arts te vragen je te laten inslapen in een slaap waaruit je op aarde nooit meer wakker zult worden.
Over die gang van zaken moet zeker een openbaar debat plaatsvinden, zowel over de principiële aanvaardbaarheid ervan als over de grenzen ervan en over mogelijk misbruik. Het kabinetsstandpunt over de evaluatie van de euthanasiewet komt naar verluidt nog voor de zomer naar de Kamer. In het debat daarover moet over de terminale sedatie helderheid worden geschapen.
