De 69-jarige Umberto Agnelli was net een jaar voorzitter van Fiat en leek de potentie te hebben om het concern, waarin de familie een belang van 30 procent heeft, weer op de rails te zetten.

Umberto Agnelli heeft door het snelle verloop van een dodelijke kanker te weinig tijd gehad om uit de schaduw van zijn oudere broer te treden. Hij leek in veel opzichten de tegenpool van de flamboyante Giovanni Agnelli die vorig jaar op 81-jarige leeftijd overleed. Giovanni bewoog zich met een natuurlijke charme in de wereld van de jetset. Umberto wekte meer de indruk van een wat schuchtere, kettingrokende, zwijgzame en serieuze jurist, die derhalve de bijnaam ”il dottore” (de professor) had.

Toen Fiat-patriarch Giovanni in januari 2003 aan kanker bezweek, leek voor de jongere „altijd de tweede” de kans gekomen. Het roemruchte, in 1899 door hun grootvader opgerichte concern maakte op dat moment een nettoverlies van 4,3 miljard euro. Umberto ontsloeg duizenden werknemers om de kosten weer onder controle te krijgen.

Dat leek te gaan lukken. Met onder anderen no-nonsense-bestuursvoorzitter Giuseppe Morchio wist hij een club mensen rond zich te vergaren die de afgelopen vijftien maanden met verve de kernactiviteiten van Fiat, het maken van auto’s, nieuw leven inbliezen. Fiat verwacht in 2005 weer winst te draaien.

Enkele jaren eerder had Umberto nog laten doorschemeren de verlieslijdende autobranche te willen verkopen aan General Motors, dat reeds een belang van 10 procent heeft. Voor ingewijden kwam de koerswijziging niet onverwacht. Ruim veertig jaar lang wist Umberto in stilte tal van onderdelen van het conglomeraat bekwaam te leiden. Of het nu Fiat S.p.A, Sapaz of familieholdings als IFI of IFIl betrof.

Umberto beheerde eveneens het familiekapitaal en was eind jaren zeventig senator. Ook de successen van voetbalclub Juventus zijn deels op zijn conto te schrijven. Al vanaf zijn 22e was hij president van de club.

De dood van Umberto is ook een nieuw dieptepunt in de rampspoed die, ondanks hun rijkdom, keer op keer het deel van de Agnelli’s is. Daarin lijkt de familie veel op die andere ongekroonde dynastie in de wereld, de Kennedy’s.

Umberto’s vader kwam om bij een vliegtuigcrash in 1935. Zijn moeder enige jaren later bij een auto-ongeluk. Zijn zoon, gebrandmerkt als de erfgenaam van de Fiat-troon, stierf in 1997 aan de gevolgen van een bijzondere vorm van maagkanker. Zijn neef pleegde in 2000 zelfmoord.

Als opvolger wordt nu Giovanni’s kleinzoon genoemd: de 28-jarige John Philip Elkann, ”Yaki”. Gezien diens leeftijd is de kans op een tussenpaus die niet van de Agnelli-loot stamt, echter aannemelijker.