De volkswijk Klarendal is wel een van de laatste plaatsen in Nederland waar je een keurig onderhouden molen verwacht. De stellingmolen staat midden tussen de huizen, waarvan op veel adressen de gordijnen dicht zitten. De wieken van de molen torenen hoog boven de woningen uit, zodat het gevaarte genoeg wind kan vangen.

Negatief imago

Het gebied aan de rand van het centrum van de Gelderse hoofdstad kampte jarenlang met een negatief imago. Lage sociale klasse, veel allochtonen, hoge criminaliteitscijfers, werkloosheid. Onder meer met het draaiend houden van molen De Kroon wordt geprobeerd dat imago op te krikken. John Holtackers, voorzitter van de Stichting Vrienden Klarendalse Molen, wijst op een veldje naast de molen, tussen de huizen. „Daar worden honden uitgelaten. We zijn met de gemeente in gesprek om het veldje te kopen. We kunnen er bijvoorbeeld picknickbanken plaatsen.”

Zes jaar geleden verkocht de Stichting Vrienden van de Gelderse Molen het monument aan de woningbouwvereniging. De reden was onder meer dat die laatste veel meer financiële armslag heeft om het gebouw te onderhouden. Wel werd de Stichting Vrienden Klarendalse Molen opgericht om het pand toegankelijk te houden voor het publiek.

„De wijk had de afgelopen jaren een nieuwe impuls nodig”, zegt Gerrit Dassen, vicevoorzitter van de stichting. Daaraan wordt bij De Kroon volop gewerkt. Elke vrijdagmiddag en zaterdag is de molen open voor publiek. De bedoeling is om in de toekomst vaker de deuren te openen. Dassen: „We doen mee aan diverse evenementen, zoals de Nacht van de Mode en het Midwinterfeest. En een keer in de maand is er een evenement waarbij muziek wordt gemaakt.” Ook worden er in de molen vergaderingen belegd, evenals kleine familiefeesten.

Een belangrijke functie van De Kroon is die van Gelderse opleidingsplek voor nieuwe molenaars. Holtackers: „Ze leren hier onder meer hoe ze een molen moeten onderhouden en wat ze moeten doen bij een storm.” Aan de Arnhemse molen zijn vijf vrijwillige molenaars verbonden.

Onderin de molen is een winkeltje met meel en aanverwante producten gevestigd. Een verdieping hoger is een ruimte waar bedrijven en verenigingen bijeenkomsten kunnen houden. De tweede verdieping is in gebruik voor de opslag van graan en op de derde verdieping staan de maalwerktuigen. Vanaf de tweede verdieping is het mogelijk om naar de omloop van de stellingmolen te gaan. Het uitzicht is hier prachtig. Bezoekers kunnen over de bebouwing van Klarendal heen kijken. In de verte zijn tal van torens te zien, waaronder die van de Eusebiuskerk.

De molen werd in 1847 gebouwd aan de Amsterdamseweg. Holtackers: „Toen daar een wijk moest komen, is de molen steen voor steen afgebroken en aan de Klarendalseweg weer opgebouwd.” Destijds stonden er al wat huizen rond de nieuwe locatie. Inmiddels is de Rijnstad zo ver uitgebreid dat de molen midden tussen de bebouwing staat.

Molenaars van De Kroon konden aanvankelijk een goedbelegde boterham verdienen. Ze leverden vooral aan een kazerne. Maar toen Defensie in de eerste helft van de vorige eeuw vanwege de kosten besloot het meel bij een fabriek in te kopen, was het gedaan met de molen. De levering aan particulieren was onvoldoende om de molen draaiende te houden. Dassen: „De molenaar was zo kwaad dat hij aan Defensie geen meel meer mocht leveren, dat hij de molen zwart heeft geverfd.”

Slag om Arnhem

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de molen buiten schot, hoewel de zwaarbevochten Rijnbrug hemelsbreed op slechts een kilometer afstand ligt. De Slag om Arnhem, die zich voor een deel rond de brug concentreerde, had dus geen gevolgen voor de molen. Na de oorlog werd er nog een aantal jaren gemalen. Maar het bouwwerk raakte snel in verval. In 1998 brak in de molen brand uit, maar die werd tijdig geblust. Ruim een jaar later was de schade hersteld. Inmiddels staat de molen er mooi bij en is het werken aan goede relaties in de buurt de belangrijkste taak.

zomerserie Voor 1 euro

Wat is er te koop voor 1 euro? Deel 4 in een serie. Lees hier de hele serie.

Object: molen De Kroon Arnhem

Bouwjaar: 1847

Jaar van overdracht: 2011

Verkoper: Stichting Vrienden van de Gelderse Molen

Koper: Stichting Volkshuisvesting Arnhem

Geschatte waarde: ongeveer 3 miljoen euro

Bijkomende kosten: 50.000 euro voor de omloop en 60.000 euro voor de begane grond