Vieren wij 500 jaar Reformatie op een zinkend schip? Alarmbellen rinkelen in kerk en staat. Maatregelen bieden weinig soelaas. Ds. J. Lohuis (RD 27-6) ziet hierin Gods oordeel over de kerk van Nederland. Ik wil hier enkele gedachten aan toevoegen.

God is heilig. Hij gaf Zijn volk Israël over in ballingschap. In 2 Koningen 17 wijst de Bijbelschrijver de oorzaak aan. Opvallend genoeg noemt hij alleen overtredingen tegen het eerste en tweede gebod. Er zijn drie hoofdzonden: beeldendienst, afgodendienst en het dienen van God op de hoogten.

De neiging van Israël tot deze zonden is zo hardnekkig, dat het nauwelijks voor te stellen is, dat wij, reformatorische christenen in Nederland, daar vrij van zijn. Dienen wij God ook niet elk op onze eigen hoogte? Een hoogte hier, een hoogte daar – de ene nog heiliger dan de ander.

Ik denk aan de kerkelijke verdeeldheid. Zo veel kerken, soms vlakbij elkaar. Elke kerk met dezelfde formulieren van éénheid! Ieder weet zich de wettige erfgenaam van de Reformatie. En dan op de catechisatie maar uitleggen waarom onze kerk toch net een beetje beter is.

Sola’s

Voor Luther ging de poort naar het paradijs open. God vraagt niets van de mens, Hij geeft alleen. Wat een bevrijding! Het is sola gratia, enkel genade, die sola fide, alleen door het geloof, wordt ontvangen, omdat God het zegt: sola Scriptura. De zaligheid is zo verrassend eenvoudig.

Alle protestantse kerken in Nederland belijden het sola Scriptura. Maar Gods Woord is irritant, het wil niet mee met de geest van de tijd. Daarom schaven en schuren wij moeilijke teksten net zolang, totdat ze het tegenovergestelde gaan zeggen van wat er staat. Zo schept de religieuze mens zijn eigen godsbeeld. We overtrekken het met goud: het is ‘wetenschappelijk’ verantwoord en door de synode aanvaard. Wee degene die zijn knieën voor dit beeld niet buigt.

De geweldige ontdekking van Luther was het sola fide. Daarom staat het geloof centraal in onze kerken. Maar er heerst een babylonische spraakverwarring. In sommige kerken is het geloof zo vanzelfsprekend geworden, dat het lijkt of je ermee geboren bent. Ondertussen spreken psalmen de taal van het hart niet meer. Opwekkingsliederen komen ervoor in de plaats. ”Omwille van de jeugd” leuken we de diensten op met heidense elementen en ”praisen” God met christelijke popmuziek. Alsof God het vreemde vuur in Zijn tempel niet haat.

Misschien is het grootste wonder van de Reformatie wel het sola gratia. Maar veel christenen zingen het halleluja te vroeg. Ze maken God tot schuldenaar en beseffen niet dat het prijskaartje van ‘gratis’ ons eigen geestelijk faillissement is.

Schrift en belijdenis

Aan de andere kant van kerkelijk Nederland klinkt een totaal ander geluid. De Schrift is het onfeilbare Woord van God! Jawel, maar waar is de kracht van dat Woord? Lijken onze kerken niet op de zalen van Bethesda, waar zieken jarenlang wachten op de beroering van het water en blind zijn voor Jezus, Die elke sabbat in hun midden loopt?

En hoe staat het met het sola fide? Geven ons gevoel en onze beleving niet meer houvast dan de ontwijfelbare belofte van het Evangelie? Daarom zakken we met Petrus steeds weer in de golven.

Hoe is het sola gratia verduisterd. Wij houden ons liever op de been met een toeleidende weg, dan dat we voor God op één lijn gezet worden met de criminelen. Hier zijn de halleluja’s verstomd en is de zekerheid van het geloof na 500 jaar een zeldzaam plantje geworden. Wat een verwarring.

Veel christenen voelen zich verwant rond Schrift en belijdenis. In veel dingen werken ze samen, maar de kerkmuren blijven staan. Waarom? Bouwen wij niet misschien op de hoogte van onze bevinding?

Beeldenstorm

Ik geef een voorbeeld. Stel dat de discipelen op de dag van Jezus’ opstanding (zo rond twaalf uur) zouden besluiten om ieder hun eigen kerk te stichten, wat zou je dan krijgen? Een vrouwenkerk, met veel blijdschap en geloof; een gesloten-deurkerk van sombere mannenbroeders; een Emmaüskerk van mensen die het niet meer weten en een Thomaskerk van ik-zal-nooit-geloven-tenzij…

Is dit niet kerkelijk Nederland ten voeten uit? Elke kerk zijn eigen interpretatie van de Reformatie. Is er een weg naar eenheid? Ja! Beeldenstorm in eigen huis, onze hoogten afbreken en zakken en zinken op het enige fundament van de Reformatie: solus Christus. „Opdat zij allen één zijn, gelijkerwijs Gij, Vader, in Mij, en Ik in U, dat ook zij in Ons één zijn, opdat de wereld gelove dat Gij Mij gezonden hebt.” Daar vallen kerkmuren weg.

Soli Deo gloria.

De auteur is docent in het voortgezet onderwijs.