Een psychisch zieke man woont bij zijn ouders thuis. Intensieve geestelijke gezondheidszorg is geboden, 24 uur per dag. Hem in een beschermende woonvorm plaatsen? Daarvoor is hij er te slecht aan toe. Familieleden kloppen bij de gemeente aan voor zorg. De gemeente houdt de hand op de knip en vergoedt slechts vier uur begeleiding per week. De familie is ten einde raad en begint een bezwaarprocedure. Die sleept zich een jaar voort. Thuis is de situatie onhoudbaar.

Het voorbeeld komt van Aline Molenaar, directeur van Per Saldo, de belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget (pgb). Ze zegt nog een lijst voorbeelden te kunnen noemen waarbij patiënten tussen wal en schip geraken. Per Saldo is een van de organisaties die vandaag aan de bel trokken over bureaucratie in de zorg.

Pijnpunt is dat veranderde wetgeving mensen nogal eens wanhopig stemt, betoogt Molenaar. „Er zijn zorgwetten bij gekomen. Daardoor is het mensen vaak niet duidelijk waar ze terechtkunnen voor een zorgvraag. De gemeente? Het zorgkantoor? De zorgverzekeraar? Denk aan een gezin met een kind dat intensieve en specialistische zorg nodig heeft. Er moeten infusen worden aangelegd. Waar kunnen de ouders terecht? Kunnen ze een beroep doen op de Jeugdwet, die onder beheer van gemeenten valt? Of geldt de Zorgverzekeringswet?”

Bureaucratie, zoals vastleggen van afspraken, kan nodig zijn, bijvoorbeeld om pgb-fraude te voorkomen?

„Van belang is dat gemeenten zich voorafgaand aan een pgb-traject goed laten informeren. Waarom kiest iemand voor een pgb, snapt hij regelgeving en voorwaarden? Cruciaal is een zorgvuldig gesprek met een toekomstige pgb-houder. Dat is beter dan mensen vanachter hun computer het ene na het andere formulier laten invullen.”

Klagen patiënten te snel?

„Het is goed dat mensen mondiger worden en weten op welke zorg ze recht hebben. Als mensen niet-reële wensen hebben, laten wij hun dat weten. Vergoeding voor tuinonderhoud bijvoorbeeld staat de wet staat niet toe. Maar doorgaans vertellen mensen die wij spreken schrijnende verhalen en terechte klachten over de hulpverlening. Ze moeten vaak knokken om een redelijke zorgvergoeding te krijgen.”

De reformatorische belangenvereniging Helpende Handen herkent de noodkreet over bureaucratie in de zorg. „Zo moeten jongeren met autisme nogal eens een zoektocht ondernemen om uit te komen bij de gemeente die hun zorg verleent”, aldus zegsman S. J. Beukens vanmorgen. Anderzijds bieden de veranderingen in de zorg ook kansen, zegt hij. „De Wet maatschappelijke ondersteuning biedt ook identiteitsgebonden organisaties de mogelijkheid om zorgvragers in gemeenten te ondersteunen in het gesprek over de te leveren zorg en ondersteuning, juist ook aan mensen uit bijvoorbeeld orthodox-christelijke kring.”