Er moet snel een gedragscode komen voor bestuursleden en vertegenwoordigers van de kleine christelijke partijen, stelt Jan Westert.De afgelopen weken kwam de eurofractie van de ChristenUnie-SGP in het nieuws, helaas niet vanwege haar politieke opvattingen. Gerezen twijfel over het declaratiegedrag van de leden van de fractie vormde de aanleiding. Het EO-programma De Ochtenden stelde het thema deze week nogal stevig aan de orde. Het bevestigt het nut en de noodzaak van de totstandkoming van een eerder bepleitte beroeps- en gedragscode voor vertegenwoordigers en bestuurders binnen de ChristenUnie.

In het radioprogramma werd het journalistieke fileermes gehaald langs de wijze waarop de fractie zou zijn omgegaan met afspraken over declaraties en vergoedingen en de wijze waarop deze afspraken mogelijk worden overschreden. Dezer dagen zal een onafhankelijk onderzoek daarover uitsluitsel geven.

Dat lijkt mij correct. Voor de eurofractie zelf, maar het belang geldt vooral de partij en haar bestuur, die zo een oordeel kunnen geven over het optreden van de eigen vertegenwoordigers. Dat oordeel is nodig om recht te doen aan de waarden en normen waarvoor de partij wil staan en die zij vertaalt in termen van „duidelijk, eerlijk, echt, of geloofwaardig.”

André Rouvoet en zijn fractie hebben de afgelopen tijd op een goede manier geïnvesteerd in die lijn. Daarmee dragen zij bij aan het herwinnen van het gezag dat verbonden is aan het ambt van de overheid. Dat is een actuele opdracht voor de (christelijke) politiek.

Aanspreekbaar
De vertaling van daadkrachtige, betrouwbare en integere normen in het verkiezingsprogramma hoort vervolgens niet alleen door te klinken in het politieke debat, maar ook in de houding en het gedrag van vertegenwoordigers en bestuurders. Zij moeten door bestuur en leden daarop aangesproken kunnen worden en hebben er bovendien recht op dat dit op een goede wijze gebeurt.

Daarom is het nodig dat een politieke partij over een beroeps- en gedragscode voor bestuurders en vertegenwoordigers beschikt. Op een moment, dat er vragen rijzen over de eigen vertegenwoordigers is het gewenst om toetsbare afspraken en regels te hebben. Dit sluit ook aan bij de wens van de voorzitter van de partij om diepgaander aan de slag te gaan met de cultuur van de partij.

Wat ook de uitkomst van het onderzoek naar de kostenvergoedingen moge zijn, de klungeligheid waarmee de fractie zich verdedigde, was in ieder geval niet goed. Waar verschillende andere partijen bereid blijken om transparant verantwoording af te leggen of inzage te geven in hun declaratiegedrag, kwam de fractie niet verder dan een beroep op interpretatieverschillen en het blijk geven van een te geringe bereidheid tot transparantie. Zo’n verdediging alleen al zorgt voor een verkeerde toonzetting en beeldvorming.

Van vertegenwoordigers van een politieke partij die hoge waarden en normen van burgers voorstaat, verwacht je openheid en transparantie als het eigen functioneren in geding is. Een rondborstige opstelling en de principiële bereidheid om volledige openheid te verschaffen, sieren meer dan een verdediging die twijfel voedt.

Aanspreekbaar
In een samenleving waarin geworsteld wordt met de vraag hoe waarden en normen praktisch kunnen worden vertaald, mag een politieke partij van zijn vertegenwoordigers en bestuurders verwachten dat zij in hun persoonlijk optreden ten allen tijde daarop aanspreekbaar zijn.

In tal van beroepen (accountants, advocaten) stelt men strenge regels aan de uitoefening van de eigen beroepspraktijk. Laat deze aanleiding, ongeacht de verdere uitkomst, reden zijn voor christelijke politieke partijen om voor hun vertegenwoordigers ook een dergelijke code te ontwikkelen. Een transparante en toetsbare houding en cultuur in de eigen partij levert altijd meer winst dan verlies op.

De auteur -die dit artikel op persoonlijke titel schreef- maakt deel uit van het curatorium van de Groen van Prinsterer-stichting, het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie.