Complexe regels zorgen voor meer schuldenaars
Voor een groeiende groep Nederlanders is de samenleving te ingewikkeld geworden. Ze lopen een verhoogd risico om in de schulden te raken, blijkt uit een maandag gepresenteerd onderzoek van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). De raad roept overheden en organisaties ertoe op de regels eenvoudiger te maken.
Schulden ontstaan vaak door een samenspel van factoren, zoals een laag of onzeker inkomen, weinig financiële vaardigheden en een beperkt (sociaal) netwerk.
De RVS heeft onderzocht hoe overheden en andere organisaties, zoals verzekeraars, kunnen voorkomen dat mensen in de schulden raken. De raad stelt vast dat er veel wordt gepraat over het onderwerp, maar dat er op het vlak van preventie nog nauwelijks vooruitgang is geboekt. In zijn advies ”Eenvoud loont. Oplossingen om schulden te voorkomen” komt de RVS met drie oplossingen om schulden te voorkomen.
De eerste oplossing ligt in het eenvoudiger maken van regels en uitvoering. De RVS wijst met name op de noodzaak om de toeslagensystematiek van de Belastingdienst te vereenvoudigen. „Mensen met inkomensondersteuning hebben gemiddeld te maken met dertien verschillende regelingen”, aldus RVS-voorzitter Pauline Meurs. „Velen raken verstrikt in dit web van regelingen, die bovendien allemaal een andere kant op wijzen.”
De raad realiseert zich dat het structureel wijzigen van de toeslagensystematiek tijd kost. Een oplossing voor de korte termijn is het direct overmaken van toeslagen naar de organisaties waar de toeslag voor bedoeld is. Meurs: „Zo kan de huurtoeslag meteen naar de wooncorporatie en de zorgtoeslag direct naar de zorgverzekeraar worden overgemaakt.”
De RVS ziet een tweede oplossing in het bieden van financiële hulp en advies nog voordat er schulden zijn.
Mensen moeten eenvoudiger en sneller toegang krijgen tot hulp. Gemeenten hebben al de mogelijkheid om laagdrempelige hulp aan te bieden, maar daar wordt nog te weinig gebruik van gemaakt.
Goede voorbeelden zijn er al wel, zoals in Amersfoort. Alle gemeenten zouden dit moeten aanbieden, als het aan de raad ligt.
Ten slotte pleit de RVS voor een heldere zorgplicht van de schuldeisers. De verantwoordelijkheid van overheid, bedrijven en organisaties om te voorkomen dat mensen schulden krijgen, moet worden versterkt. „Denk daarbij aan begrijpelijke communicatie en alertheid op laaggeletterdheid. Of aan het tijdig bieden van hulp of een regeling bij een achterstand in betaling.”
