Meer dan 250 Friese kerken zijn vanaf 1 juli weer te bezoeken in het kader van Tsjerkepaad. Verreweg de meeste op zaterdagmiddagen van 13.30 tot 17.00 uur. Een klein aantal heeft afwijkende openingstijden. Het aantal deelnemende kerken is ongeveer gelijk aan dat van vorig jaar, er zijn er enkele bij gekomen en zijn er wat afgegaan. Dat heb je altijd met zo’n aantal, legt Frida Nauta uit, secretaris van de kerngroep van Stichting Tsjerkepaad. „Als een kerk in restauratie is bijvoorbeeld doet ze niet mee. De Clemenskerk op Ameland, helemaal herbouwd na de brand in 2013, doet voor het eerst mee.”

Het kan ook gebeuren dat er onvoldoende vrijwilligers beschikbaar zijn om mensen te ontvangen en rond te leiden, schrijft voorzitter ds. Gerrit Groeneveld in zijn voorwoord in de Tsjerkepaadgids 2017. Hij noemt Tsjerkepaad een beweging waarvoor duizenden mensen zich jaarlijks met enthousiasme inzetten. Een uniek gebeuren ook, omdat het provinciewijd gedragen wordt en ingaat tegen de trend van „steeds minder.”

De bezoekersaantallen nemen toe, schrijft hij, en de schatting is dat tussen de 40.000 en de 50.000 mensen de Friese kerkgebouwen bezoeken tijdens de openstelling in de zomer. Wat in 2004 met 25 kerken van start ging op verzoek van de Raad van Kerken Friesland, is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een groots en niet meer weg te denken jaarlijks evenement.

Orgelmiddagen

Het gaat bij Tsjerkepaad niet alleen om open kerken. Tal van activiteiten zijn erop afgestemd, waarbij ook diverse organisaties betrokken zijn. Vorig jaar konden er voor het eerst zogeheten Kleasterrûntsjes gelopen worden, en dat was een succes. Steeds namen aan de tochten –rond de 15 kilometer– onder leiding van gids Tryntsje de Boer 30 tot 35 wandelaars deel en die waren steeds zeer belangstellend en enthousiast, weet Nauta. Ook dit jaar zijn er weer „wandel- en fietstochten langs plekken voor rust, ontspanning en bezinning” bij kerken en (vroegere) kloosters. De tochten zijn opgezet rond het jaarthema ”Rome en Reformatie”. Naast wandelroutes zijn op dezelfde dagen ook steeds fietstochten te maken in dezelfde omgeving. Fietsers krijgen daarbij achtergrondinformatie.

Sinds vorig jaar beperkt Organum Frisicum zich niet meer tot één orgeldag gedurende Tsjerkepaad. Er zijn orgelmiddagen gedurende het hele seizoen, verspreid over de hele provincie. Een bijzondere activiteit van de stichtingen Tsjerkepaad en Organum Frisicum samen is de orgelfietstocht op 29 juli. De tocht langs diverse kerken begint en eindigt in Stavoren. Organist Peter van der Zwaag en sopraan Alina Rozeboom geven in de kerken steeds korte concerten.

Nevenactiviteiten

Het centrale thema voor dit jaar lag voor de hand. Vijfhonderd jaar nadat de grootste kerkhervorming in de geschiedenis in gang gezet werd door Maarten Luther, werd het ”Rome en Reformatie”. Niet alleen op de leer, ook op het interieur van kerken heeft de Reformatie grote invloed gehad. Altaren en heiligenbeelden verdwenen en de preekstoel kwam centraal te staan. „Het interieur werd soberder, hoewel in later tijden de herenbanken en de praalgraven prominent aanwezig waren en nog weer later de liturgische kleuren terugkwamen”, schrijft Groeneveld daarover.

In hoeverre de plaatselijke kerken hun programma’s aan het thema aanpassen, kan Nauta moeilijk inschatten. Uit de activiteitenlijsten die er zijn, blijkt het niet. Er zijn exposities van schilderijen, beeldhouwwerken en doopjurken, viel haar op, maar ook concertjes en bijeenkomsten rond poëzie en veel meer. Als bijzonderheid kan ze noemen dat juist in de rooms-katholieke Nicolaaskerk in Sint Nicolaasga een expositie over Luther plaatsvindt.

Wandelgids

Zoals altijd wordt Tsjerkepaad centraal geopend. Vandaag gebeurt dat in Leeuwarden met een programma dat begint in de Bonifatiuskerk, gevolgd door een wandeling onder leiding van een gids en een aantal activiteiten in de doopsgezinde kerk. Naast een officieel openingswoord en het presenteren van de Tsjerkepaadgids wordt in de Bonifatiuskerk de wandelgids ”Sporen van religieus leven. Langs plaatsen van stilte en bezinning” gepresenteerd.

Het eerste exemplaar van deze productie van de Interkerkelijke Werkgroep Pelgrimage Leeuwarden, toegespitst op plekken in en om de Friese hoofdstad, wordt aangeboden aan wethouder Deinum van de gemeente Leeuwarden. In deel twee van het openingsprogramma, in de doopsgezinde kerk, zal een bij de wandelgids behorende app in werking gesteld worden.

Programma opening in Leeuwarden

Meer informatie over Tsjerkepaad 2017, óók afwijkende openingstijden van de deelnemende kerken, is te vinden op tsjerkepaad.nl. Deze website biedt tevens informatie over de zogeheten de Kleasterrûntsjes, die plaatsvinden in de omgeving van Leeuwarden (15 juli), Gerkesklooster (19 augustus), Metslawier (26 augustus) en Bolsward (9 september). Daarnaast zijn tal van andere, vaak lokaal georganiseerde activiteiten vermeld, waaronder de themamiddag ”Rome en Reformatie” in Woudsend, een gezamenlijk initiatief van de Stichting Oude Friese Kerken en de Stichting Tsjerkepaad.

Op alle zaterdagen gedurende de Tsjerkepaadperiode worden verspreid over de provincie Friesland orgelspeeldagen gehouden op gezamenlijk initiatief van de Stichting Organum Frisicum en de Stichting Tsjerkepaad. De periode wordt afgesloten met een slotconcert in de Grote kerk in Leeuwarden op 9 september. Christiaan de Vries zal dan vanaf 16.00 uur het Müllerorgel bespelen.