”Leren van Java. Eigentijdse aanvulling op de Heidelbergse Catechismus”, luidt de titel van de Nederlandse uitgave. De Christelijke Kerk van Noordelijk Midden-Java, in het Indonesisch de Gereja Kristen Jawa Tengah Utara (GKJTU), werd in 1937 zelfstandig en draagt haar huidige naam sinds 1949.

De Nederlandse vertaling van de aanvulling op de Heidelbergse Catechismus (HC) is uitgegeven door het Overleg Literatuur Indonesia (Olindo), een samenwerkingsverband van zendingsorganisatie GZB, Litindo (Literatur Teologi dalam bahasa Indonesia), Zending Christelijke Gereformeerde Kerken (ZCGK), Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG) en de Stichting Vrienden van Matthew Henry. Samenstellers zijn ds. J. P. D. (Jaap) Groen uit Wezep en ds. H. (Henk) Venema uit Onnen. De twee werkten namens de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) respectievelijk van 1978 tot 1994 en van 1981 tot 1992 op Papoea.

Meer uitleg

Sinds hun repatriëring houden ds. Groen en ds. Venema zich binnen de organisatie Litindo –die onder verantwoordelijkheid staat van de Groninger zendingsdeputaten in de GKV– bezig met het schrijven, vertalen, publiceren en verspreiden van gereformeerde theologische literatuur ten behoeve van de kerken in Indonesië.

Ds. Groen is blij dat er na een Engelse en Duitse vertaling nu ook een Nederlandse vertaling van ”de aanvulling” beschikbaar is, dankzij printing on demand.

De uitgave behandelt vragen over cultuur, godsdienstige verscheidenheid, politiek, economie, wetenschap en techniek. „De vragen zijn vanuit de gemeenten opgekomen. De GKJTU is een kerk met ruim 18.000 leden en iets meer dan 50 predikanten. In 2008, vier jaar nadat aan de leden was gevraagd over welke thema’s zij meer uitleg behoefden, kwam de aanvulling tot stand.”

Hoe werkt dit document in de gemeenten?

Ds. Venema: „Ik was rond Pinksteren nog op Java. De GKJTU combineren het pinksterfeest met het jaarlijkse oogstfeest. Ik zag hoe de gemeenteleden de straat op gingen om vuilnisbakken uit te delen. Veel mensen laten daar namelijk hun afval rondslingeren. Tijdens en na de eredienst werden aan de bevolking biologisch geteelde tuinproducten uitgedeeld. En dit jaar dus ook vuilnisbakken. Zo brengen ze de aanvulling in praktijk.”

In kerken heeft de aanvulling geen ondergeschikte plaats aan de Heidelberger. „Zelf zegt de kerk: „De Heidelbergse Catechismus verbindt ons met de kerk van de Reformatie, de aanvulling wijst ons de weg in onze eigen plaatselijke context.” De twee vullen elkaar aan. Daarom is ook in de aanvulling voor een vraag-antwoordstructuur gekozen.”

Waarom, denkt u, vond de catechismus zo vanzelfsprekend ingang?

Ds. Groen: „Omdat het een persoonlijk geloofsdocument is. Andere belijdenisgeschriften zijn vaak afstandelijker en zakelijker van toon. De catechismus is veel minder betogend en is geschreven in de ik-vorm, als een persoonlijke belijdenis.”

Een hoofdstuk van de aanvulling gaat over religieuze verscheidenheid. Hoe verhoudt de kerk op Java zich tot de islam?

Ds. Groen: „Over het algemeen goed. De islam op Java is sterk gestempeld door de cultuur van het eiland. Families zijn met elkaar verweven. Ik kwam eens in een dorpje op een helling van een van de vulkanen op Java om christenen te bezoeken, en wat bleek? Het was helemaal leeg. We ontdekten dat iedereen naar een besnijdenisfeest in een dorpje verderop vertrokken was. Andersom komen moslims ook naar christenen als er een doopfeest is.”

Ds. Venema: „Christenen op Java houden zich wat op de vlakte als het over de islam gaat. Wij in het Westen praten snel over goed of fout, maar daar zijn ze voorzichtiger. De kerk neemt wel degelijk een standpunt in als het gaat over de Drie-eenheid en het Zoonschap van Christus, maar ze is meer thetisch dan antithetisch. Ook daarin kunnen we leren van Java.

Verder hopen we dat dit boekje ten dienste mag staan van de kerken in Nederland –de twee bijlagen van dr. Dolf te Velde en dr. Theo Pleizier hebben dat op het oog– en dat het christenen hier aan het denken zet over hoe zij hun geloof in de hedendaagse cultuur handen en voeten geven.”

www.boekscout.nl om het boek te bestellen.