Op tweede pinksterdag onthulde het gouden bruidspaar bij slot Fredensborg –drie kwartier rijden vanaf hoofdstad Kopenhagen– alvast een beeld ter ere van hun huwelijksjubileum. Het kunstwerk, ontworpen door Henrik, is een geschenk van het paar aan elkaar. Alle kinderen en kleinkinderen waren bij de onthulling aanwezig. Vorige maand werd er ter gelegenheid van het jubileum een postzegel uitgegeven.

Margrethe Alexandrine Þórhildur Ingrid werd op 16 april 1940 in Kopenhagen geboren als eerste kind van koning Frederik IX (1899-1972) en koningin Ingrid (1910-2000; een Zweedse prinses). Ze kreeg twee zusjes, Benedikte (1944) en Anne-Marie (1946). Benedikte is sinds 13 maart weduwe van Richard zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg, die ze op de trouwdag van prinses Beatrix in 1966 leerde kennen. Anne-Marie is al 53 jaar getrouwd met de Griekse ex-koning Constantijn II.

Zoons kreeg koning Frederik niet, en dat was een probleem: de troon was voorbehouden aan mannen. Die wet werd in 1953 echter gewijzigd, en sindsdien was Margrethe kroonprinses.

Intussen doorliep ze een zeer gevarieerde schoolloopbaan: ze ontving onderwijs aan de Zahles Skole in Kopenhagen, op Amalienborg –een paleis in Kopenhagen–, op kostschool North Foreland Lodge in het Engelse Hampshire en aan universiteiten in Kopenhagen, Cambridge, Aarhus, Parijs en Londen. Ze studeerde onder meer filosofie, prehistorische archeologie, politieke wetenschappen en economie. Internationaal werd ze ook bekend door tentoonstellingen van kunstwerken die ze had vervaardigd.

In Engeland kwam Margrethe niet alleen om te studeren; ze ontving er ook militaire rangen. En ze leerde er haar aanstaande man kennen. Later werd gezegd dat ze elkaar vonden in hun humor, eigenwijsheid en tabaksverslaving. Haar vader zei tegen haar: „Hij kwam, hij zag, jij veroverde.”

Een graaf uit Vietnam

Op 10 juni 1967 trouwde de Deense kroonprinses met een Franse graaf, een dag voor zijn 33e verjaardag. Henri Marie Jean André de Laborde de Monpezat was op 11 juni 1934 geboren. Zijn vader, graaf André, werkte in Frans-Indo-China, het latere Vietnam. Daar bracht Henri zijn eerste vijf levensjaren door.

In 1939 vestigde het gezin zich in Frankrijk, in Cahors. Daardoor maakte de familie niet de Japanse opmars, maar wel de Duitse overheersing mee.

Na jarenlang privéonderwijs kwam Henrik op een kostschool van de jezuïeten terecht. Twee jaar was hij terug in Vietnam om er het voortgezet onderwijs af te ronden. Van 1952 tot 1957 studeerde Henri rechten en politieke wetenschappen aan de Sorbonne in Parijs, terwijl hij tegelijkertijd studies Chinees en Vietnamees volgde. De taal van zijn geboortestreek bleef hem intrigeren, en hij bekwaamde zich er in Hongkong en de Vietnamese hoofdstad Saigon verder in, totdat militaire dienstplicht hem in 1959 naar de Franse kolonie Algerije riep. Daarna werkte hij in Parijs en Londen voor het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Prins Henrik legde zich toe op de wijnbouw. Daarnaast schreef hij een reeks boeken: memoires, gedichten en recepten, voor een deel in het Deens, maar veelal in zijn Franse moedertaal. Een gedichtenbundel uit 2014 werd geïllustreerd met aquarellen van koningin Margrethe.

Geen koning-gemaal

Henri nam de naam Henrik aan. De Denen waardeerden zijn gevoel voor humor meer dan zijn gebrekkige kennis van hun taal.

Zijn huwelijk met Margrethe werd voltrokken in de Holmens Kirke, de kerk in het hart van Kopenhagen waar de prinses ook gedoopt was, vijf weken nadat de Duitsers Denemarken veroverden.

Vanuit Nederland waren koningin Juliana, prinses Beatrix en prins Claus bij het huwelijk van de kroonprinses aanwezig. Haar bruidsjurk, gemaakt in Denemarken, was voorzien van een 6 meter lange sleep. De festiviteiten duurden vijf dagen.

Het paar kreeg twee zoons: Frederik (1968) en Joachim (1969). Ook zij vonden hun echtgenotes in het buitenland.

Meermalen uitte Henrik zijn ongenoegen over zijn positie. Nog tijdens een ontmoeting met Nederlandse media in februari 2015 noemde hij het onbegrijpelijk dat hij geen koning-gemaal was geworden in plaats van prins-gemaal. „De Engelsen zijn 200 jaar geleden met die onzin begonnen, maar ik begrijp niet waarom Denemarken dat voorbeeld moest volgen”, zei hij in een verwijzing naar de Britse koningin Victoria en haar echtgenoot prins Albert.

Die „onzin” is overigens wel algemeen gangbaar; de titel koning-gemaal zou internationaal uniek zijn.

Levenslang

In april werd koningin Margrethe 77 jaar. Zoals gebruikelijk verscheen ze met haar gezin op het paleisbalkon. Ook waren zes van haar acht kleinkinderen aanwezig. Van de prinsen Felix en Nicolas werd verondersteld dat ze de paasdagen doorbrachten bij hun moeder, gravin Alexandra, de eerste vrouw van prins Joachim, van wie ze in 2005 scheidde.

Op 14 januari zat Margrethe 45 jaar op de troon. Ze volgde in 1972 haar overleden vader op. Op het paleisbalkon riep de Deense premier de 31-jarige prinses uit tot koningin.

Over aftreden peinst ze niet. „Deze taak is levenslang”, zei ze enkele jaren geleden resoluut in een reactie op de troonswisselingen in Nederland, België en Spanje. „Dat besefte en wist ik op het moment dat mijn vader overleed. Of het nu kort zou zijn, of lang –en het is nu al aardig lang–, dit werk doe je voor de rest van je leven, elke dag, altijd.”

Prins met pensioen

De vorstin is nog volop actief. Vorig jaar juni bracht ze een meerdaags bezoek aan de Faeröer, de autonome Deense eilandengroep in de Atlantische Oceaan.

Algemeen werd verondersteld dat het niet gemakkelijk voor haar was dat haar man aankondigde met ingang van 1 januari 2016 met pensioen te gaan, kort nadat het paar een staatsbezoek aan Indonesië bracht. Ze kondigde het zelf aan in haar nieuwjaarstoespraak: „De prins zal nog maar zeer beperkt deelnemen aan officiële gelegenheden. Ik begrijp en respecteer zijn beslissing en ben hem dankbaar voor alle steun, hulp en inspiratie die hij mij al die jaren heeft gegeven.”

Volgens kenners oogt de prins sindsdien fitter en gelukkiger, want hij zou een hekel hebben aan officiële gelegenheden.