De zon scheen, de vlaggen hingen in top en er kwamen 26 gevechts- en transportvliegtuigen over. Het NAVO-feestje vorige week donderdag bij de opening van het nieuwe hoofdkwartier in Brussel kon niet meer stuk. Totdat Donald Trump het woord kreeg. „Jullie hebben nog een rekening openstaan. Eentje van 119 miljard dollar.” Merkel, Macron, Erdogan en Rutte verslikten zich bijna in de woorden van de Amerikaanse bullebak. De jonge Canadese premier Trudeau leek nog het meeste op een boer met kiespijn.

Trump –en ook zijn voorganger, maar die zei het iets diplomatieker– is het beu dat de ”Amerikaanse belastingbetaler” de gaten moet dichten die Europese ”free riders” laten vallen. Dus: allemaal 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) besteden aan defensie. En snel een beetje.

De Verenigde Staten zelf geven het goede voorbeeld: 3,61 procent van het bbp gaat naar defensie. Vier Europese landen halen de norm ook: Griekenland (2,36 procent), Estland (2,18), Verenigd Koninkrijk (2,17) en Polen (2,01). De Amerikaanse president riep de overige 23 leden van de NAVO net niet één voor één bij zich om ze voor het oog van de wereldpers te schande te zetten. „Ze moeten hun eerlijke deel betalen en beloftes nakomen.”

Te vroeg

Vooropgesteld: Trump heeft gelijk. De harde boodschap van de president komt echter te vroeg. In 2014 beloofden alle lidstaten op de NAVO-top in Wales om binnen tien jaar toe te werken naar de norm van 2 procent. En belofte maakt schuld. Maar tussen woord en daad gaapt een forse kloof. Terwijl Rusland jaar op jaar meer geld in de krijgsmacht steekt, kijken de meeste Europese landen de andere kant op. Het oude Romeinse gezegde ”Si vis pacem, para bellum” (Als u vrede wilt, bereid u dan voor op oorlog) is kennelijk niet aan Europa besteed.

Het gaat niet om geringe bedragen. Om te voldoen aan de NAVO-norm zou bijvoorbeeld de Duitse defensiebegroting van 37 naar 62 miljard euro moeten stijgen. „Waar moeten we al die vliegdekschepen laten”, klinkt het smalend in de Duitse politiek. Nederland geeft nu ruim 7 miljard euro per jaar uit aan Defensie (1,19 procent). Wil Den Haag aan Trumps eis voldoen, dan moet er 6 miljard euro bij. Premier Rutte sust en masseert: gaat gebeuren, we zijn op de goede weg, bijna 1 miljard is er alweer bij. De premier vergeet gemakshalve te melden dat het kabinet-Rutte I ruim 1 miljard bezuinigde op Defensie. Saldo nul.

Trump moet Europa de tijd geven om de zaak te regelen. De lidstaten hebben tot 2024 de tijd. Met onrust aan de oost- en zuidgrenzen van Europa, is er ook de noodzaak om meer te investeren in veiligheid en defensie. Samenwerking is daarbij het credo. Geduld is echter niet de opvallendste eigenschap van de Amerikaanse president. En eigenbelang is hem niet vreemd. Meer geld voor defensie betekent dat landen meer gaan investeren in fregatten, tanks en vliegtuigen. Zo zal in Nederland bij extra geld voor Defensie onmiddellijk de roep om meer F-35’s klinken. En laten die gevechtsvliegtuigen nu in de Verenigde Staten worden geproduceerd.

Overigens is het feit dat Trump meer geld voor defensie koppelt aan de strijd tegen terrorisme dubieus. Ook met meer tanks en fregatten waren de bommen in Parijs, Brussel en Manchester ontploft.

Zetel

De 23 NAVO-landen die onder de norm van 2 procent blijven, beloven opnieuw beterschap. Ze moeten jaarlijks bij de NAVO een plan indienen hoe ze de norm denken te gaan halen. De Belgen (0,91 procent) zijn zo’n beetje hekkensluiter in het rijtje boosdoeners. Ze mogen blij zijn dat het nieuwe NAVO-paleis van staal en glas alleen nog een verfje nodig had toen Trump in januari president van de Verenigde Staten werd. Anders hadden ze kunnen fluiten naar de zetel en bijbehorende werkgelegenheid en was de NAVO misschien wel neergestreken in Warschau. Of in Athene.

Trump kan het hard spelen. Daarvoor heeft hij opties genoeg. De Amerikanen sturen dit jaar duizenden extra militairen naar Oost-Europa als bescherming tegen Rusland. Trump kan dreigen de troepenmacht terug te trekken als de Europese landen niet aan zijn eisen voldoen. De Duitse bondskanselier Merkel leek daar op te zinspelen toen ze zondag in een biertent in München zei dat „we moeten beseffen dat wij als Europeanen voor onze eigen toekomst moeten vechten, voor ons lot.”

Een mooi moment voor de tussenstand is april 2019. De NAVO bestaat dan zeventig jaar. Bij die gelegenheid zal de Amerikaanse president zeker weer aanwezig zijn. Eens kijken of de ferme handdruk dan van twee kanten komt.

De auteur is freelancejournalist defensie & veiligheid.