Dat stelt G. J. M. Veerman, docent aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), in het proefschrift dat hij donderdag verdedigt aan de Universiteit van Amsterdam. „De discussie over etnische diversiteit gaat vaak over het effect op de leerlingenprestaties. Naar het gedrag wordt nauwelijks gekeken.”

Veerman deed dat wel. Het onderwerp intrigeert hem al sinds hij in 2001 als derdejaars pabo-student van de CHE stage liep op de Deptford Park School in Londen. „De directeur gaf me een rondleiding en zei: „Dit is de rijkste school van Londen.” Daar keek ik van op, want de school stond aan de verkeerde kant van de Theems: in een van de armste wijken. De directeur bedoelde echter dat in zijn school meer dan tachtig culturen vertegenwoordigd waren. „Vanmorgen zijn we weer wat rijker geworden: we hebben er nog een land van herkomst bijgekregen”, zei hij.”

Dat bleef Veerman bezighouden: „Is etnische diversiteit verrijkend? Ik zag ook de spanningen die erdoor worden veroorzaakt.”

De achterliggende jaren analyseerde hij gegevens uit de grote PISA-onderzoeken waarin de onderwijssituatie in tal van landen in cijfers is vastgelegd. Hij vergeleek ruim 108.000 vijftienjarige scholieren op meer dan 3500 scholen in twintig westerse landen. De onderzoekers hadden de leerlingen gevraagd of ze in de klas konden werken, of er naar de leerkracht werd geluisterd en of er sprake was van wanorde.

Een van Veermans conclusies is dat etnische diversiteit slechts geringe effecten heeft op de schoolprestaties. „Leerlingen in scholen met een hoog percentage leerlingen met een migratieachtergrond presteren niet of nauwelijks slechter dan die in scholen met een laag percentage. Een school met veel leerlingen met een migratieachtergrond kan echter weinig diversiteit hebben. Ik kwam een school tegen waarvan de populatie voor 100 procent uit migranten bestond. Maar ze kwamen allemaal uit Turkije. Dat is dus geen diversiteit. Op scholen waar leerlingen uit een groter aantal verschillende landen komen, zie je dat de prestaties van migranten bij begrijpend lezen iets lager liggen. Bij de andere vakken is er geen verschil.”

Bij grote etnische diversiteit is er wel meer wanorde in de klas. Daarbij maakt het echter nogal wat uit waar de school staat. Juist in westerse landen waar migranten meer rechten hebben om mee te doen, hebben leerlingen minder last van de invloed van etnische diversiteit op wanorde.

Het onderzoek laat daarmee volgens de promovendus de effecten van het integratiebeleid zien. „In een land als Nederland mogen migranten relatief snel meedoen. Daardoor ontstaan er minder snel spanningen tussen kinderen in etnisch diverse scholen dan in bijvoorbeeld Zwitserland. Ook in Nederland is er echter een tendens om migranten meer buiten te sluiten, vanwege de problemen die ze veroorzaken. Uitsluiting verergert echter mogelijk de moeilijkheden.”