„Sinds vier jaar zijn 26 van de ongeveer 500 evangelische kerken in Lombardije gesloten”, laat Riccardo Tocco weten. Tocco is voorzitter van de Nationale Evangelische Conferentie, een kleine organisatie waarbij onafhankelijke evangelicale kerken zijn aangesloten. „Sinds de regionale wet van 2015 is de situatie verslechterd.”

In januari 2015 nam het Italiaanse gewest Lombardije, waarvan Milaan de hoofdstad is, een wet aan die de inrichting van kerken en gebedshuizen van niet-erkende godsdiensten moeilijk maakt. Nieuwe moskeeën in Lombardije moeten sindsdien zijn voorzien van camerabeveiliging. De camera’s staan in rechtstreekse verbinding met de politie. Een andere voorwaarde is dat de parkeerplaats ten minste de dubbele afmeting moett hebben van de oppervlakte van de moskee.

Ongewild slachtoffer

De wet was gericht op moskeeën. „De centrum-rechtse regering heeft met de wet destijds specifiek de islamitische gebedshuizen op het oog gehad. Omdat specifieke wetgeving gericht tegen de islam ongrondwettelijk zou zijn, zijn protestantse kerken het ongewilde slachtoffer”, meent Massimo Introvigne, een godsdienstsocioloog die met zijn studiecentrum Cesnur onderzoek verricht naar religie in Italië. „De kerken waren op de verkeerde plaats op het verkeerde moment.”

Maar het is niet alleen de „anti-moskeewet” die sommige evangelicale gemeenschappen het leven moeilijk maakt. De Italiaanse overheid erkent officieel slechts negen geloofsgenootschappen. Met elk genootschap is een overeenkomst gesloten, die onder andere religieuze en juridische bescherming biedt. De genootschappen hebben belastingvoordelen en zijn vrijer in het vestigen van kerken. De islam heeft echter geen overeenkomst met de Italiaanse overheid. Er zijn weliswaar zes genootschappen uit de protestantse traditie die erkend zijn (zevendedagsadventisten, Assemblee van Christus, Lutherse kerk, Waldenzen, Evangelische Baptistenunie, Apostolische Kerk in Italië), maar kleinere, ‘vrije’ kerken, alsook genootschappen zoals de Jehova’s Getuigen hebben niet zo’n akkoord.

En daarmee wordt onder andere de bouw van kerken moeilijk gemaakt. „De meeste kerken in Italië, ik zou zeggen negentig procent van het geheel, zijn vrije kerken die niet worden vertegenwoordigd door een staatserkend genootschap”, meent Daniel Magnin, een pastoor in Milaan. Hij overdrijft schromelijk, maar feit is dat de overheid niet overgaat tot het sluiten van erkende kerken.

Lening

Omdat de bouw van kerken of moskeeën zeer moeilijk is, nemen autonome kerkgenootschappen en moslimorganisaties hun toevlucht tot gebouwen die voorheen een andere functie hadden, zoals een restaurant of een garage. Om deze toch als kerk (of moskee) te kunnen gebruiken, moet de gemeente de vergunning omzetten. Daarbij komt veel bureaucratie en mogelijk onwil kijken. „Er zijn situaties bekend waarbij een gemeenschap van gelovigen een pand met een lening heeft aangekocht, maar dat ze niet hebben kunnen gebruiken. Intussen betalen ze wel de lening af”, zegt Magnin.