Indonesische christenen kruipen in hun schulp na veroordeling gouverneur
De veroordeling, dinsdag, van de christelijke gouverneur van Jakarta wegens godslastering, is onder christenen in Indonesië hard aangekomen. Dat gouverneur Ahok twee jaar de cel in moet, is zeer ten onrechte, zegt Rudy Lie (42), een christen uit Jakarta die net als de gouverneur van Chinese komaf is.
TOEN
Ik groeide op in Jakarta, in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Het was in die tijd veilig voor christenen, zo lang ze zich niet bezighielden met evangelisatieactiviteiten. Ik kon gewoon naar de kerk gaan, bezocht ook de zondagsschool. Af en toe kreeg ik verwensingen naar m’n hoofd geslingerd. Bijvoorbeeld als ik op zondag met het openbaar vervoer naar de kerk ging, terwijl ik een Bijbel in mijn handen had. Maar ik moet zeggen dat de problemen meevielen.
Van een heel andere kant had de bevolkingsgroep waarvan ik deel uitmaak, destijds wel te maken met moeilijkheden. De toenmalige president Suharto beschouwde alle Chinezen als communisten en onderdrukte hen stevig.
Christenen vormden in mijn jeugd een kleine minderheid op Java. Dat is nog steeds zo. De meeste christenen in mijn omgeving behoren tot minderheden in de bevolking, al zijn er ook geloofsgenoten onder de grootste bevolkingsgroep, de zogenaamde ”pribumi”. Voor de positie van christenen in de samenleving maakt dat overigens niets uit. Of je nu tot een minderheidsgroep van de bevolking behoort of niet, als christen zit je al snel in de hoek waar de klappen vallen.
NU
Christenen in Indonesië worden op allerlei manieren lastiggevallen. Zo is het in bepaalde gebieden niet toegestaan om kerken te bouwen. Christenen komen daar bijvoorbeeld samen in winkelcentra en kantoorgebouwen. Radicale islamieten zijn fanatiek in het monddood maken van christenen. Ze proberen niet alleen christelijke samenkomsten tijdens Kerst of Pasen te voorkomen, maar hinderen ook reguliere kerkdiensten. Daarbij maken ze nauwelijks onderscheid tussen de ene of de andere kerk, op een enkele uitzondering na; om onduidelijke redenen hebben ze het vaker voorzien op de Batakse Protestantse Kerk, de Huria Kristen Batak Protestan (HKBP). Christenen moeten bedacht zijn op ongeregeldheden rond samenkomsten op zondagen en tijdens christelijke feestdagen.
Het feit dat juist gouverneur Ahok op onterechte gronden is veroordeeld wegens godslastering, betekent een enorme schok. Niemand heeft dit zien aankomen. Deze rechtszaak heeft christenen in Indonesië met de neus op de feiten gedrukt. Vrijheid van godsdienst is er in de praktijk eenvoudigweg niet.
Dit vonnis gaat verder dan het inperken van de vrijheid van godsdienst. Het grijpt ook in de rechten van minderheden in. De impliciete boodschap is dat je je als vertegenwoordiger van een minderheidsgroep maar beter niet met politiek kunt bezighouden. En doe je dat toch, dan kun, kijkend hoe het met Ahok is gegaan, zien wat je te wachten staat. Vroeg of laat word je uit je functie ontheven en in het ergste geval beland je in de cel. Anderzijds moet ik erbij zeggen dat je als christen normaal gesproken geen levensgevaar loopt in Indonesië. Al weet ik tegenwoordig niet meer zo zeker hoe lang dat nog het geval is.
Het oordeel van de rechters ondermijnt ook de Pancasila, de vijf pijlers die de grondslag vormen van de republiek Indonesië. Het eerste van de vijf principes van de Pancasila gaat uit van de vrijheid om religieuze activiteiten te ontplooien. Iedere godsdienst heeft de vrijheid zijn eigen god te aanbidden.
Ik durf niet te zeggen of deze rechtszaak boze opzet is van islamisten, al zou me dat niet verbazen. De gang van zaken illustreert echter de politieke situatie in Indonesië. Religie is daarbij een enorme factor van betekenis. Je merkt dat ook aan de gesprekken op straat. De geruchtenmachine draait volop. Er wordt zelfs gesteld dat islamisten de president ervan beschuldigen dat hij een communist is die niets met religie te maken wil hebben. Dat is natuurlijk absurd, maar op die manier wordt gepoogd zijn gezag te ondermijnen. De islamisten hebben nu gezien dat ze via de rechter het gezag kunnen ondermijnen. Reken maar dat ze vaker van die route gebruik zullen maken.
STRAKS
Voor christenen betekent dit vonnis dat ze in hun schulp zullen kruipen. Alles wat je zegt, kan tegen je worden gebruikt. Dus is het beter niet te stevige standpunten in te nemen. Maar zelfs als je behoedzaam opereert, kunnen je woorden worden verdraaid. Je zult in ieder geval zien dat christenen niet zo makkelijk meer in het openbaar over hun godsdienst spreken.
Het is afwachten of de regering iets doet om de positie van christenen te ondersteunen. President Joko Widodo is iemand die meestal een afwachtende houding aanneemt. Ik hoop dat de internationale aandacht die er nu is voor de veroordeling van Ahok, niet wegebt. Want druk van buitenaf geeft de president een steun in de rug om iets te doen tegen dit soort onterechte veroordelingen.
Een veroordeling van een hooggeplaatste politicus wegens godslastering zal in de toekomst niet zo vaak voorkomen. Al was het maar om de eenvoudige reden dat er niet veel christenen meer over zijn die hoge posities hebben bij de overheid. Ik heb juist goede hoop dat er rechtszaken komen tegen islamisten die mensen tegen christenen opjutten. Gematigde islamieten hebben gezien hoe de situatie in het Midden-Oosten uit de hand is gelopen door acties van radicalen. Ze zullen er alles aan doen om te voorkomen dat het in Indonesië dezelfde kant op gaat.
Morgen zal er in mijn kerk zonder meer aandacht zijn voor deze zaak. We zullen bidden voor Ahok en zijn familie. En als het even kan, proberen we een bezoek aan de gevangenis te regelen. We blijven Ahok steunen.
