Berhane is directeur van Release Eritrea, een Britse organisatie die zich inzet voor Eritrese christenen die worden vervolgd vanwege hun geloof. Op dit moment zitten er zo’n 200 christenen opgesloten in Eritrese gevangenissen. Zelf zat Berhane in het verleden ook gevangen in een Eritrese cel vanwege zijn christelijk getuigenis. Tijdens een kort bezoek aan de Nederlandse Stichting de Ondergrondse Kerk (SDOK) vertelt Berhane over de moeilijke situatie van christenen in zijn land. En over de periode dat hij opgesloten zat.

De vervolging van christenen in Eritrea begint vanaf het jaar 2002 serieuze vormen aan te nemen. De regering van president Isaias Afewerki verplicht alle religieuze organisaties ertoe zich te registreren. In de praktijk betekent dit dat de meeste kerken dicht moeten. „De overheid vindt het prima dat je naar de kerk gaat, zolang je het geloof maar achter de muren van het kerkgebouw laat. Om die reden zijn orthodoxe en lutherse kerken toegestaan. In deze kerken wordt naast de zondagse diensten geen gestalte gegeven aan het geloof. In feite onderscheiden deze christenen zich niet van ongelovigen. Christenen die het geloof praktisch handen en voeten geven, krijgen grote problemen.”

Ondergronds

Doordat kerken moeten sluiten, gaan christenen huissamenkomsten beleggen. Er ontstaan zodoende veel Bijbelstudie- en gebedsgroepen. „Christenen lieten zich niet weerhouden door de regels van de overheid, ondanks de risico’s. Recent nog zijn er 25 christenen opgepakt die worden beschuldigd van het leiden van een huisgroep.”

Hoe geven christenen in Eritrea gestalte aan hun geloof?

„Ze komen in kleine groepjes bij elkaar, met vijf of zes mensen. Soms zijn de groepen wat groter. Je moet erg voorzichtig zijn. Je kunt tijdens een samenkomst niet zingen of hardop bidden, en dit is erg lastig voor christenen in Eritrea. Ze houden van luidruchtig zingen. Het kan ook gevaarlijk zijn om tegen je buren te zeggen dat je christen bent. Je buurman kan een spion van de overheid zijn.”

Hoe is de situatie voor de 200 christenen die gevangenzitten?

„Met name toen de vervolging begon, hoorde je veel over martelingen. Sommige christenen overleden zelfs aan hun verwondingen. Dat komt nu minder voor. Ik herinner me dat enkele jaren geleden een groep christelijke vrouwen naar een van de warmste plekken van Eritrea werd gestuurd. De vrouwen moesten ’s middags tussen twaalf en twee uur in het zand liggen, met het gezicht naar de zon gericht, waardoor hun lichaam verbrandde. Er zijn ook werkkampen waar christenen zware fysieke arbeid moeten verrichten.”

Uitzichtloos

Hoewel het folteren en martelen van christenen nu minder voorkomt dan vroeger, is volgens Berhane de situatie voor gevangenen er niet beter op geworden. „Niet alleen mishandeling geeft lijden. Als je vele jaren op één plek wordt vastgehouden, verlies je hoop. Op het moment dat je gemarteld wordt, heb je vaak de hoop dat je wellicht nog wordt vrijgelaten. De uitzichtloosheid van gevangenschap is enorm zwaar.

Gevangenen hebben te kampen met extreme hitte, gebrek aan voedsel, ziekte en gebrek aan medische voorzieningen. Je moet niet onderschatten wat het mentaal met je doet als je meer dan tien jaar in eenzaamheid zit opgesloten. Ik ken een broeder die twee jaar geleden vrijkwam na twaalf jaar te hebben vastgezeten. Psychisch was hij gebroken. Het merendeel van zijn tijd brengt hij nu door in een psychiatrisch ziekenhuis. Als je jaren achtereen niet krijgt wat je nodig hebt om te leven, kan dat zwaarder zijn dan fysieke marteling.”

Enkele jaren geleden hoorden we van Eritrese christenen die werden opgesloten in containers. Gebeurt dit nog steeds?

„Het is mij niet bekend dat christenen nog op die manier worden vastgehouden. Dit vond plaats in een periode dat er gebrek aan ruimte was in de gevangenissen.”

Hoe gaan christenen in Eritrea om met vervolging?

„De christenen die gevangenzitten zijn het meest standvastig. Dat is uiteraard ook de reden dat ze nog steeds niet vrij zijn. In de beginperiode werden zo’n 2000 christenen willekeurig gearresteerd. Ze kregen vervolgens de gelegenheid hun geloof te herroepen. Ze moesten daarvoor een document ondertekenen. Negentig procent van de christenen heeft dit gedaan en werd vervolgens weer vrijgelaten.”

Wat vindt u hiervan?

„Niet iedereen krijgt de genade om standvastig te blijven. Dit zien we ook in de Bijbel. Alle discipelen sloegen op de vlucht toen Jezus gearresteerd werd. Petrus heeft Jezus drie keer verloochend. Later beschouwde hij het als een voorrecht om voor Jezus te sterven.

De meeste christenen in Eritrea waren niet voorbereid op vervolging. Het merendeel van degenen die gevangen werden genomen, was jong en geestelijk onvolwassen.

Ik ken een vrouw die in het jaar 2004 werd gearresteerd. Aanhoudend werd er bij haar op aangedrongen het document te ondertekenen waarmee ze haar geloof zou herroepen. Dit heeft ze uiteindelijk gedaan, maar na haar vrijlating voelde ze zich erg ongelukkig omdat ze sterk het gevoel had dat ze Jezus verraden had. In 2005 werd ze opnieuw gearresteerd en nam ze zich voor om niet te tekenen. Ze zit nu nog steeds vast.”

Schaamte

Volgens dr. Berhane worstelen veel christenen in Eritrea met het feit dat ze hun geloof hebben verloochend. Naast jonge christenen, zijn er ook gezaghebbende voorgangers die niet bestand bleken tegen de druk van de overheid. „Met verschillende van hen heb ik nog steeds contact, maar dit is een onderwerp waarover je niet spreekt. Men schaamt zich ervoor. Ik ga hen niet veroordelen, maar laat het bij God. Ik praat vanuit mijn comfortzone in het veilige Europa.”

Bezetting

Berhane werd geboren in Eritrea en groeide op in een periode dat het land werd bezet door buurland Ethiopië. In die tijd was het communistische regime christenen niet welgezind. Het beschouwde hen als contrarevolutionairen.

Berhane werd in 1980 gearresteerd en opgesloten in een gevangenis in de hoofdstad Asmara. Het is een periode die hem dichter bij God brengt. „Ik verbleef in een kleine cel, samen met 145 andere gevangenen. Ik werd een keer opgehaald voor een verhoor en kwam in een ruimte met verschillende martelwerktuigen: een zweep en een apparaat waarmee elektrische schokken toegediend kunnen worden. Een van de gevangenbewaarders zei: „Spreek de waarheid, anders zorgt deze zweep er wel voor dat je dat doet.”

Ze begonnen me te slaan en ik bad: Jezus, waarom laat U toe dat dit gebeurt? Op dat moment zag ik Jezus aan het kruis hangen en ervoer een bijzondere vreugde. Die marteling was een keerpunt in mijn leven. Ik ervoer wat Petrus schrijft: „Maar gelijk gij gemeenschap hebt aan het lijden van Christus, alzo verblijdt u; opdat gij ook in de openbaring Zijner heerlijkheid u moogt verblijden en verheugen” (1 Petrus 4:13). Ik ging begrijpen dat God me met een bepaald doel in de gevangenis had gebracht. Ik kon met veel gevangenen bidden en spreken over God. Vanaf dat moment ben ik gestopt met vragen te stellen zoals: Waarom ben ik hier in de gevangenis en wanneer word ik vrijgelaten? In plaats daarvan was ik erop gericht het Evangelie met anderen te delen.”

Vrij

Na elf maanden wordt Berhane vrij onverwachts vrijgelaten. Hij gaat studeren en gaat vervolgens als arts aan de slag in verschillende ziekenhuizen. Daarnaast blijft hij actief als voorganger. In 1991 wordt Eritrea onafhankelijk van Ethiopië. In deze periode verbetert de situatie voor christenen in het land. In 1999 besluit Berhane om samen met zijn vrouw naar Engeland te verhuizen om theologie te studeren. Het is zijn bedoeling om na het afronden van de studie weer naar Eritrea terug te keren.

Tijdens het verblijf van Berhane in Engeland, kondigt de Eritrese overheid aan dat alle evangelische en pinksterkerken in het land dicht moeten. Ook de kerk van Berhane moet de deuren sluiten. Het is te gevaarlijk om naar Eritrea terug te keren. Daarom probeert hij zich vanuit Londen voor zijn vervolgde broers en zussen in te zetten via de door hem opgerichte organisatie Release Eritrea. „We geven financiële steun aan christelijke families. Daarnaast vragen we in Europa aandacht voor christenen die in Eritrea worden vervolgd.”

Niet optimistisch

Als het gaat over de toekomst voor christenen in zijn land is Berhane niet optimistisch. „De toekomst is in handen van God, maar menselijkerwijs gesproken ben ik niet hoopvol. Ik hoop dat God ingrijpt en de gebeden van de vele duizenden christenen zal verhoren. Gebed blijft hard nodig. Bid voor christenen die al vele jaren gevangenzitten, maar ook voor de zwakken in het geloof. Vergeet ook niet te bidden dat de overheid zal veranderen. Onze menselijke macht is beperkt, maar ik vertrouw erop dat God verandering zal brengen.”

Richard Groenenboom is als journalist werkzaam bij SDOK (Stichting de Ondergrondse Kerk).

Bezoek topambtenaar

Het bezoek dat de Eritrese topambtenaar Yemane Gebreab vorige maand aan Nederland bracht, deed het nodige stof opwaaien. Het bezoek van Gebreab zou onderdeel zijn van een beweging om naar Europa gevluchte Eritrese onderdanen te bespioneren. Bovendien zijn er verhalen bekend dat Eritreërs in Europa door het regime in Asmara gedwongen worden tot het afstaan van een deel van hun inkomsten.

De lange arm van de Eritrese overheid lijkt ver te reiken. Twee vestigingen van de Eritrees-Orthodoxe Tewahdo Kerk in Nederland, in Amstelveen en Rotterdam, fungeren volgens Eritrese oppositiegroepen als vooruitgeschoven posten van het regime.

De Eritrese oppositie in Nederland heeft zich verenigd in de Eritrean Community Holland (ECHO). Deze organiseerde vorige maand in Veldhoven een demonstratie tegen de regerende partij in Eritrea, het People’s Front for Democracy and Justice (PFDJ). Anderzijds laat de jongerenafdeling van de PFDJ in Nederland zich niet onbetuigd. De YPFDJ is betrokken bij tal van acties tegen de oppositie en tegen critici van het Eritrese regime in Nederland.