”De Lockheed Constellation. Een legende van schoonheid”
Auteur: Giesbert Oskam (tekst) en dr. Roger Soupart (fotohoofdstuk)
Uitgeverij: All Media Productions, Hilversum, 2001
ISBN 90 901 5068 4
Pagina’s: 152
Prijs: € 18,-. Een van de beroemdste civiele vliegtuigen is de Lockheed Constellation. Dit jaar komt een exemplaar van dit fraaie viermotorige toestel naar Nederland, waarna het uiteindelijk een plaats krijgt in het Nationaal Luchtvaart Themapark op Lelystad Airport. Naar aanleiding hiervan is de geschiedenis van dit type vliegtuig in woord en beeld vastgelegd in ”De Lockheed Constellation. Een legende van schoonheid”.

Het ontwerp en de bouw van de Constellation is vooral te danken aan Howard Hughes, die grootaandeelhouder van Transcontinental and Western Air (TWA) was. In 1939 was hij op zoek naar een nieuw vliegtuig, waarmee hij TWA tot de grootste Amerikaanse luchtvaartmaatschappij wilde uitbouwen. Hughes was onder meer vlieger en ontwerper en in die laatste kwaliteit wist hij exact wat hij wilde. Het nieuwe vliegtuig moest met een minimale snelheid van 400 km/uur, meer dan veertig passagiers over een afstand van ruim 4800 kilometer kunnen vervoeren. Hoewel de specificaties voor die tijd erg vooruitstrevend waren -in Amerika vloog toen zelfs nog geen militair toestel met die snelheid- zag vliegtuigbouwer Lockheed er na enige aarzeling wel brood in.

Uiteindelijk kwamen de prestaties van de eerste versie van de Connie, zoals het toestel ook wordt genoemd, zelfs boven de gestelde eisen uit. TWA drong bij Lockheed op absolute geheimhouding van het ontwerp aan. Hughes wilde niet dat andere maatschappijen er lucht van kregen. Op die manier wilde hij zijn voorsprong op de concurrentie behouden. TWA bestelde in eerste instantie negen Constellations, maar voerde dat later op tot veertig stuks. Nadat Amerika door de Japanse aanval op Pearl Harbor in december 1941 bij de Tweede Wereldoorlog werd betrokken, kwam de geheimhouding rond het vliegtuig te vervallen. Dat had volgens auteur Giesbert Oskam tot gevolg dat Pan American toen ook een bestelling op de Constellation plaatste. Hier is de chronologie niet te volgen, want later vermeldt hij dat Pan American al in juni 1940 dertig van deze vliegtuigen bestelde.

Lek
Interessant is de uitleg over de verschillende civiele en militaire versies van de Constellation, alhoewel dat voor de algemeen geïnteresseerde lezer wellicht te ver gaat. Storend is wel dat de interpunctie in het hele boek erg rammelt, terwijl de zinsopbouw ook niet overhoudt. Oskam heeft vooral moeite met het plaatsen van de komma. Hij gebruikt die zo overdadig voor het maken van tussenzinnen en het creëren van pauzes waar dat niet moet (op vrijwel elke bladzijde), dat je er regelmatig moe van wordt. Ook heeft hij (n)iets met het verbindingsstreepje (-). Dat wordt juist vele tientallen keren niet gebruikt, als dat wel moet. Apart is het frequente gebruik van zinsneden als: „We zagen reeds” en: „We zullen nog zien.”

In het hoofdstuk over de KLM-Constellations komt aan de orde dat het geheime project zo lek was als een mandje. Tussen 1946 en 1962 heeft de KLM in totaal 48 Constellations in gebruik gehad. Hiervan zijn er zeven verongelukt. Al deze ongelukken worden kort beschreven. Ondanks die ongevallen heeft de Constellation via de KLM-routes veel bijgedragen aan de opbouw van het naoorlogse luchtverkeer vanuit Nederland, in het bijzonder naar Amerika.

In de ”Constellation survivor list 2001” geeft Roger Soupart een (fotografische) blik op veel Connies die de slopershamer overleefden. Dat er volgens die lijst al een Constellation in Nederland is, terwijl die nog in Amerika staat, is een verkeerd uitgevallen voorschot op de overtocht. Vorig jaar bleek pas op het allerlaatste moment dat het vliegtuig toen vanwege motorpech de overtocht nog niet kon maken. Het Nederlandse toestel is eigendom van de Stichting Constellation Nederland en luchtvaartmuseum Aviodome.