Het boekje ”Pubers begrijpen” is het tweede deel in de serie ”Christelijke opvoeding”, bedoeld voor vaders en moeders die meer willen weten over hun kinderen als zij in de puberteit komen. Wat verandert er allemaal in het leven van een puber? En hoe kunnen ouders met al die veranderingen bij hun zoon of dochter omgaan? De puberteit is volgens de auteurs, Marieke Post en Joop Stolk, weliswaar niet de gemakkelijkste, maar toch een mooie en boeiende periode. Post is orthopedagoog en Stolk was tot aan zijn pensionering hoofddocent pedagogiek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

”De allerbeste wensen” van het drietal Marianne Golombek-Jansen, Annemarie Veenstra-van Pruissen en Elsbeth Visser-Vogel maakt deel uit van de Driestarreeks voor opvoeding en onderwijs. In het boek worden zes opvoedingsidealen behandeld: een gelovig kind, een gelukkig kind, een sociaal kind, een zelfstandig kind, een succesvol kind en een verantwoordelijk kind. Het boek is geschreven voor ouders met kinderen in alle leeftijden. De onderwerpen zijn gekozen op basis van een onderzoek van de kenniskring ”Opvoedingsidealen in de praktijk” van Driestar educatief.

Veiligheid

In het eerste hoofdstuk van ”Pubers begrijpen” stelt Stolk dat opvoeden begint met begrijpen. Hoofdstuk 2 en 3 vertellen over de lichamelijke veranderingen en over de veranderingen in het denk- en gevoelsleven van pubers. Hoofdstuk 4 en 5 gaan over het omgaan met pubers. De nadruk ligt daarbij op het bieden van veiligheid en het onvoorwaardelijk houden van je kinderen. De auteurs geven verder goede tips voor het praten met pubers. Hoofdstuk 6 is in feite de spil van het boek: pubers op Christus wijzen. Andere thema’s die nog volgen zijn vriendschap, verliefd worden en leren iets voor een ander over te hebben.

De auteurs geven achter in het boek tips en gespreksvragen voor gebruik in opvoedkringen. Het boek biedt tussen de informatieve teksten veel voorbeeldsituaties in verhaalvorm. Een mooie aanvulling die de leesbaarheid ten goede komt.

Moeilijke situaties

In ”De allerbeste wensen” vormt geloofsopvoeding als eerste opvoedingsideaal de basis. „Opvoedingsidealen helpen de meeste ouders om de opvoeding in praktijk te brengen. De gekozen idealen blijken veel christelijke ouders belangrijk te vinden. Hierbij vormt ”een gelovig kind” de basis voor alle andere idealen: voor christelijke ouders zal het belangrijkste ideaal zijn dat hun kind God lief heeft.”

”De allerbeste wensen” is echt bedoeld voor gebruik tijdens kerkelijke gemeenteavonden of opvoedkringen. Maar het boek is geen stappenplan. De bedoeling van de auteurs is dat opvoeders hun idealen bewust voor ogen krijgen, omdat die motiveren bij de opvoeding en „weerstand bieden in moeilijke situaties.”

De schrijvers illustreren de theorie met veel voorbeelden en bieden ook verwerkingsvragen. Rode draad vormen de Bijbelstudies. Nadeel is dat de teksten vrij lang zijn, soms –inclusief verdiepingsmateriaal– zo’n vijftien pagina’s. Mede gezien de kleine letter is dat best een opgave om te lezen. Het boekje heeft zo iets weg van een studieboek, al is de geboden informatie zeker interessant en leerzaam.

Beide boekjes zien er aantrekkelijk uit. ”Pubers begrijpen” is wat kleurrijker en heeft een mooie glanzende kaft. Daarentegen is de afbeelding op de voorkant vrij standaard en spreekt minder aan dan de levensechte foto op ”De allerbeste wensen”. Laatstgenoemd boekje bevat bovendien veel aansprekende foto’s. De illustraties over pubers zijn daarentegen wat kinderlijk en hadden wel wat stoerder gemogen.

Een andere gemene deler is een positief christelijk geluid over geloofsopvoeding in de pubertijd. De Bijbel geldt als leidraad, waarbij verder veel informatie en tips worden geven.

Vallen en opstaan

Het geschetste beeld van de opvoedingspraktijk komt in ”De allerbeste wensen” wat realistischer over. Het is een proces van vallen en opstaan, wat in ”Pubers begrijpen” minder uit de verf komt. De werkelijkheid kan weerbarstiger zijn dan uit dat boekje naar voren komt.

Soms mag er wat dieper worden ingegaan op onderwerpen die een groot probleem kunnen vormen. Zo wordt bij het ontdekken van seksuele gevoelens genoemd: „Ook kan er over masturbatie gesproken worden” Punt. Er zullen ouders zijn die zich hierbij afvragen hoe je dat dan precies moet doen.

De voorbeeldsituatie bij het stukje over seksuele gemeenschap bevat een monoloog van de ouders waarbij de pubers stil luisteren. Terwijl veel pubers dat nu juist niet doen. Ik mis ook zaken zoals voorbehoedsmiddelen in de bespreking. Die worden ook door veel reformatorische jongeren gebruikt. Wat vertellen we onze kinderen daarover? Wat als we als ouders zelf niet gewacht hebben tot het huwelijk? Vertel je dat dan ook aan je kinderen?

De moeilijke dingen worden buiten beschouwing gelaten. Ook over zaken als roken, drugs, sport en spel, film en muziek lees ik niets.

In de voorbeelden van ”De allerbeste wensen” komen best diepgaande vragen aan de orde. Ik kan me zo voorstellen dat opvoeders benieuwd zijn naar mogelijke antwoorden. Bijvoorbeeld op de vraag: Ik ben toch gelukkig zonder God? En: Bestaat God eigenlijk wel? Wat geven we ouders als tip in het geval kinderen zulke vragen stellen?

Na het lezen van deze twee absoluut lezenswaardige boekjes, bekruipt mij de gedachte over een vervolg. Wanneer komt er een boekje met moeilijke vragen van kinderen en de daarbij behorende Bijbelse antwoorden?

Boekgegevens

”De allerbeste wensen”, Marianne Golombek-Jansen, Annemarie Veenstra-van Pruissen en Elsbeth Visser-Vogel; uitg. De Banier i.s.m. Driestar educatief, Apeldoorn, 2017; ISBN 978 94 0290 150 4; 158 blz.; € 12,95; ”Pubers begrijpen”, Marieke Post-de Bel MSc en dr. Joop Stolk; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2016; ISBN 978 94 0290 136 8; 144 blz.; € 14,95.