Het opvallendst aan ”Doorbraak bij Stalingrad” is zijn voorgeschiedenis. Gerlach schrijft het boek nadat hij in 1943 door de Russische troepen bij Stalingrad is gevangengenomen. Kort voor zijn vrijlating in 1950 nemen de Russen het document echter in beslag. Eenmaal vrij wil Gerlach zijn roman herschrijven, maar door alle traumatische ervaringen kan hij zich niets herinneren. Hij benadert dr. Karl Schmitz, een psychiater die onder hypnose weggestopte herinneringen kan ophalen. Dat weet Schmitz ook bij Gerlach voor elkaar te krijgen.

In 1956 geeft uitgeverij Nymphenburg het boek uit onder de titel ”Het verraden leger”. Het wordt een bestseller in West-Duitsland, waarschijnlijk vanwege de ontstaansgeschiedenis, maar ook doordat het boek een stem geeft aan de Duitse soldaten die de Slag om Stalingrad en de Sovjetgevangenkampen hebben overleefd.

De Duitse literatuurwetenschapper Carsten Gansel stuit in 2012 op het oorspronkelijke werk van Gerlach als hij in Moskou onderzoek verricht naar culturele activiteiten van Duitse krijgsgevangenen. Hij fotografeert in het geheim de 614 bladzijden van het manuscript. De oerversie ligt nu in de boekhandel.

De oorspronkelijke versie komt sterk overeen met de roman die onder hypnose ontstond. De verschillen duiden is voer voor psychologen.

Boekgegevens

”Doorbraak bij Stalingrad”, Heinrich Gerlach; uitg. Xander, Amsterdam, 2017; ISBN 978 94 016 0631 8; 543 blz.; € 29,99.