Column (Jan van Klinken): Papen
Wat is het verband tussen het zojuist gekozen SP-Kamerlid Lilian Marijnissen en SGP-oprichter ds. G. H. Kersten? Ze hebben beiden gestreden tegen onrecht in Oss. In navolging van haar vader was Marijnissen actief in de gemeenteraad in haar woonplaats en in die Brabantse stad heeft de macht van de Rooms-Katholieke Kerk nog lang zijn sporen getrokken, zelfs in de lokale politiek.
De rol van de moederkerk was precies de reden waarom ds. Kersten zich met Oss begon te bemoeien. We hebben het dan over de tweede helft van de jaren dertig. Oss had in die tijd de twijfelachtige reputatie van een crimineel oord dat z’n weerga niet kende. Zo’n beetje alles wat wettelijk was verboden, was in de Brabantse industriestad schering en inslag; overvallen, brandstichtingen, inbraken, diefstallen, moorden, vernieling en mishandeling. De landelijke pers had het er druk mee.
Die publicaties leidden in Den Haag tot grote verontrusting. Er diende resoluut te worden opgetreden, zeker toen geruchten de ronde deden dat de politie van Oss heulde met de penoze. De marechaussee moest er maar eens schoon schip maken.
Binnen de kortste keren was het oorlog. De marechaussee, die een protestants imago had, werd beschuldigd helemaal los te gaan op die roomse Ossenaren. Alleen al in 1935 helderde de brigade 300 misdrijven op. Dat resulteert in vijftig strafzaken met tachtig verschillende daders.
De marechaussee mocht dan in Oss worden verguisd, Den Haag strooide met lintjes. De feestvreugde was evenwel van korte duur. Onverwachts trilde bestuurlijk Oss opnieuw op zijn grondvesten. De acties van de marechaussee kregen politieke uitzaaiingen. Er bleken onderzoeken te zijn gestart tegen een tweetal pastoors en de directeur van Organon, de grootste werkgever in de regio. Gezamenlijk hadden ze zich volgens de aanklacht schuldig gemaakt aan schokkende zedenmisdrijven.
Zowel de Rooms-Katholieke Kerk als Organon golden in Oss als een onaantastbaar bolwerk. De marechaussee werd ervan beschuldigd haar hand te hebben overspeeld. Er kwam een lobby op gang die de roomse minister Goseling van Justitie onder zware druk zette. Hij zwichtte en liet alle onderzoeken staken. De marechausseebrigade werd overgeplaatst.
Dat was voor ds. Kersten het moment om in actie te komen. Deze chicanes kon hij niet meemaken. De persen van het SGP-dagblad De Banier draaiden overuren. In de Tweede Kamer trok hij op tegen Goseling, samen met de NSB en de communisten. Inderdaad, de voorlopers van de SP.
Nooit heeft ds. Kersten kunnen bevroeden dat de hele affaire tachtig jaar na dato door een documentaire en een speelfilm aan de vergetelheid zou worden ontrukt. Centraal thema: wat er mis was bij de papen.
