In haar verslag, dat zij maandag aan Kamervoorzitter Arib heeft aangeboden, schrijft verkenner Schippers dat „de enige meerderheidscombinatie van vier partijen die thans onderzocht kan worden” die van VVD, CDA, D66 en GroenLinks is. Deze combinatie van de grootste partij met drie winnaars wil „verantwoordelijkheid nemen voor een onderzoek naar overbrugging van de inhoudelijke verschillen.”

De vier genoemde partijen bevelen Schippers, momenteel demissionair minister van VWS, aan als informateur. „Voor de uitvoering van de informatieopdracht is ondergetekende beschikbaar”, schrijft de VVD-prominent in haar verslag als verkenner. Dat betekent dat zij morgenavond, nadat de Kamer over haar verslag heeft gedebatteerd, ook als zodanig benoemd zal worden.

Een groot deel van de inhoud van het rapport werd de afgelopen week al bekend, nadat Schippers met de diverse lijsttrekkers had gesproken. Toch bevat het verslag nog enkele opmerkelijke details. Zo stelde Tunahan Kuzu van partij Denk oud-premier Dries van Agt (CDA) voor als informateur.

PVV-leider Geert Wilders gaf in zijn gesprek met de verkenner aan niemand uit te sluiten, ook niet D66, wiens fractievoorzitter Alexander Pechtold een van de felste criticasters van Wilders is. Schippers voegt er wel aan toe dat „de lijsttrekker van de PVV samenwerking met Denk onlogisch acht”.

SP-leider Emile Roemer sloot samenwerking met de VVD tijdens de campagne al uit en volhardt daar tot dusver in. In het rapport lijkt de deur echter toch op een piepkleine kier te staan. De situatie kan worden heroverwogen, maar pas nadat alle andere mogelijke coalities grondig zijn onderzocht en niet levensvatbaar blijken. Nieuwe verkiezingen zijn een ander scenario dat Roemer schetste, schrijft Schippers.

Bij de kabinetsformatie in 2012 benoemde de Kamer twee informateurs: Kamp (uit de kring van de VVD) en Bos (uit de gelederen van de PvdA). Dit keer is van zo’n aanpak afgezien, ook al omdat men dan eigenlijk vier informateurs zou moeten aanstellen. Dat zou aan de onderhandelingstafel, waar toch al acht personen zitten (van elke deelnemende partij twee), te druk worden.

Dat de kar dit keer alleen door een VVD’er getrokken wordt, zien de andere deelnemers niet als bezwaar. Schippers (52) heeft al ruim voor de Kamerverkiezingen aangegeven de landspolitiek te gaan verlaten. Dat helpt CDA, D66 en GroenLinks om haar te zien als een onafhankelijk en belangeloos informateur.

De verkenningsronde van Schippers duurde bijna een week langer dan gepland. Een groot probleem is dat niet. Het reglement van orde van de Tweede Kamer schrijft voor dat de Kamer uiterlijk een week na de installatie van de nieuwe Kamer moet debatteren over de verkiezingsuitslag en de formatie. Door morgen aan het eind van de middag met dit debat te beginnen, voldoet de Kamer aan zijn eigen regels. De nieuwe Tweede Kamer werd donderdag geïnstalleerd.

Het verslag van verkenner Schippers geeft overigens een boeiend inkijkje in hoe de gesprekken met PVV-leider Wilders zijn verlopen. Op initiatief van Schippers is nog gekeken of door een gesprek tussen Wilders en Rutte en door een gesprek tussen Wilders en Buma het in 2012 geschonden onderlinge vertrouwen enigszins hersteld zou kunnen worden. Alle drie de politici verklaarden zich tot zo’n gesprek bereid.

Toen Rutte en Buma echter aangaven dat zo’n gesprek hun opvatting om niet met de PVV te willen samenwerken niet zou wijzigen, zag Wilders van een dergelijk gesprek af. De VVD heeft bovendien tegen Schippers gezegd dat zijn standpunt over samenwerking met de PVV niet alleen is ingegeven door de breuk in het Catshuis maar ook „door de vergaande aard van de standpunten die de PVV nadien heeft ingenomen.”