Vorming nieuw kabinet wordt langdurige kwestie
Terwijl in Londen de aanslag van woensdag werd herdacht, werden in Den Haag de nieuwe leden van de Tweede Kamer beëdigd. En hoe de verkiezingsuitslag er ook uitzag, zo’n beëdiging is altijd een feestelijk gebeuren. Nieuwe volksvertegenwoordigers lopen glimlachend rond en de sfeer is er een van een verjaardagsfeestje. Politieke verschillen lijken er even niet te zijn.
Elders op het Binnenhof werd donderdag besloten dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks definitief gaan onderhandelen over de vorming van een mogelijke coalitie. Een verrassing kun je dat moeilijk noemen. De VVD is de grootste partij van Nederland geworden en CDA, D66 en GroenLinks hebben het meeste gewonnen. Samen hebben de partijen bovendien een comfortabele meerderheid in de Tweede Kamer. Je hoeft niet de politieke ervaring van verkenner Schippers te hebben om te weten dat de komende onderhandelingsronde tussen deze vier partijen onvermijdelijk was. Dat deze partijen nu gaan praten, wil overigens niet zeggen dat resultaat is gegarandeerd. De zuinige verklaringen van VVD, CDA en GroenLinks over de komende onderhandelingsronde zegt wat dat betreft genoeg. Iedere partijleider probeerde woorden te kiezen die de eigen achterban vooralsnog geruststellen. Vooral Klaver benadrukte keer op keer dat hij, met zijn partij als grootste winnaar van de verkiezingen, de verantwoordelijkheid heeft om te gaan praten. Nee zeggen kan altijd nog, lijkt hij te denken. Maar zijn partij nu al buitenspel zetten terwijl hij zo heeft ingezet op het dragen van regeringsverantwoordelijkheid, kan in ieder geval niet.
Duidelijk is ook dat deze formatieonderhandelingen in alles het tegendeel zullen zijn van die van 2012. VVD en PvdA schreven toen in zeer korte tijd een regeerakkoord op basis van uitruilen. De ene partij mocht dit punt verzilveren, de andere partij dat. Wel polderen dus, maar niet door op onderdelen compromissen te sluiten maar door elkaar dingen te gunnen. De rekening die de PvdA daarvoor op 15 maart betaalde was zo hoog dat niet één politicus op het Binnenhof het nog in z’n hoofd zal halen om het opnieuw op deze manier te doen.
Rest het goede, oude polderen. En dat wordt een zware klus. Niet alleen omdat er deze keer vier partijen aan de onderhandelingstafel zitten, maar vooral ook omdat de standpunten van VVD en GroenLinks op tal van terreinen heel ver uit elkaar liggen. Klaver weet dat het voor hem de komende tijd het moeilijkst wordt. Hij is namelijk niet onvervangbaar aan de onderhandelingstafel. Het zogenoemde motorblok kan hem wegsturen en de CU in zijn plaats uitnodigen. Maar in ieder geval D66 zal alles doen om dat te voorkomen. Deze partij weet dat CU en CDA samen een front kunnen vormen tegen hun ethische agenda. Van GroenLinks is er op dat terrein alleen maar steun te verwachten.
De leider van de CU, Segers, heeft voor de verkiezingen duidelijk gemaakt dat een kabinet waarvan zijn partij deel uitmaakt, niet zal komen met een wet op voltooid leven. Zo bezien is het te hopen dat toch de CU, eventueel met de SGP, uiteindelijk deel gaat uitmaken van een nieuwe regering.
