Namens de Tweede Kamer deed Omtzigt de afgelopen maanden –samen met PvdA-Kamerlid Maij– onderzoek naar de gevolgen voor Nederland van de brexit waar de Britse bevolking vorig jaar in meerderheid voor koos. Dinsdag presenteerden de rapporteurs de uitkomsten van dit onderzoek.

En dat is precies op tijd, omdat de Britse premier May deze week aankondigde de officiële aanvraag voor het vertrek van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie waarschijnlijk komende week in te zullen dienen. Op dat moment, saillant genoeg in de week dat de EU haar zestigste verjaardag viert, starten de onderhandelingen over de uittreding. Formeel hebben de overblijvende 27 EU-lidstaten en het VK twee jaar de tijd om hier afspraken over te maken en wellicht de contouren te schetsen van een nieuw vrijhandelsakkoord.

Hoewel beide partijen zeggen te streven naar een akkoord dat werkt „voor de Britten én voor Europa” hangt het gevaar van een vechtscheiding boven de markt. Dat zou voor Nederland grote gevolgen hebben, stelt Omzigt.

Onze handelsbelangen zijn groot, stelt u in uw rapport. Hoe groot?

„Voor Nederland is het VK na Duitsland de belangrijkste handelspartner. Nederland verdiende in 2015 ruim 20 miljard euro aan de Britse import. Er hangen dus banen en welvaart van deze onderhandelingen af. Veel Europese politici zeggen: het VK mag niet alleen de krenten uit de pap halen. Als rapporteurs delen we dat. Maar je moet niet de andere kant ophangen en het land willen straffen. Als je mooie deals aanbiedt aan landen zoals Turkije en Oekraïne, dan moet je vergelijkbare zaken ook aanbieden aan de Britten.”

In de visserijsector houdt men het hart vast voor de gevolgen van de brexit. Keek u daar ook naar?

„Het is de enige sector die wij letterlijk noemen in ons rapport. Omdat Nederlandse vissers zonder nadere maatregelen toegang tot een groot aantal visgronden rond Schotland verliezen, hebben zij een zeer specifiek probleem. Daar moet ook specifiek een oplossing voor komen.”

Het Nederlandse belang lijkt al met al toch behoorlijk af te wijken van het belang van de EU als geheel.

„Dat klopt. Onze handelsbelangen zijn groot, waarschijnlijk zijn alleen de Ierse belangen nóg groter. Wij hebben dus meer belang bij vrijhandel dan de andere EU-landen. Dat moet dus wel duidelijk worden in onze EU-positie.”

Naast ons handelsbelang stipt u in uw rapport nog enkele andere punten aan. Welke zoal?

„Onder meer dat de EU en het VK zo snel mogelijk een akkoord moeten bereiken over de mensen die gebruik hebben gemaakt van hun recht om in een ander land te wonen en te werken. In het verdrag is daarover niets geregeld, wat erg raar is. Je kunt hier ook niet te lang mee wachten, omdat de onzekerheid nu aan mensen knaagt. Verder stellen wij dat het parlement goed en tijdig moet worden geïnformeerd; daar is in de verdragen ook niets over geregeld. Ook moet er in kaart worden gebracht wat de brexit Nederland gaat kosten. De EU is nogal wat verplichtingen aangegaan en legt die terecht ook op het bordje van het VK. Alleen hebben wij nooit inzage gehad in die verplichtingen. Vraag dus van de EU een overzicht van welke verplichtingen namens Nederland zijn aangegaan, zodat we weten wat we in de toekomst nog betalen moeten. Wij zijn immers nú al de grootste nettobetaler.”

De EU is groot, Nederland klein. Hoe voorkom je dat ons geluid verstomt in het EU-koor van de grootste gemene deler?

„Nederland zal coalities moeten smeden met EU-landen die eveneens handelsbelangen hebben of waar er ook grote zorgen leven rondom de rechten van bestaande burgers. De EU heeft daarnaast aangegeven zeer specifiek te willen kijken naar de bijzondere situatie die geldt voor zowel Ierland als Noord-Ierland. Haak daarbij aan, zou ik zeggen! Ierland zit bijvoorbeeld echt niet te wachten op hoge tariefsmuren en al helemaal niet op dubbele grenscontroles: één keer als hun vrachtwagens bij Wales het VK inkomen en nóg een keer als ze er bij Dover weer uitkomen. Dat is niet fijn als je bijvoorbeeld veel boter naar Duitsland exporteert. Voor Noord-Ierland geldt een zeer specifiek en bijzonder probleem. Als onderdeel van het zogenaamde akkoord van Goede Vrijdag is er geen grens meer met Ierland en mogen de burgers van Noord Ierland zowel een Iers paspoort en een Brits paspoort hebben. Dat gaat interessante vraagstukken met rechten opleveren. Dat Noord-Ierland momenteel geen regering heeft, en tijdelijk bestuurd wordt vanuit Londen, maakt oplossingen ook al niet gemakkelijker.”