Remmen en gas geven met de hand en sturen met de voet
„Met elke fysieke handicap kun je autorijden, mits het tussen de oren goed zit.” Jacques van Hest van Auto Aanpassers Nederland (AAN) is zeer positief over de prestaties van ’zijn’ organisatie. „In de halve eeuw dat we bestaan zijn onze aanpasmogelijkheden van voertuigen enorm toegenomen. Bijna alles kunnen we nu realiseren: van rolstoellift tot gas- en remschuif, van voetstuur tot stijgzit.”
In de jaren ’50 werd de Sectie Auto Aanpasbedrijven Nederland opgericht om „senioren, mindervaliden en rolstoelgebruikers zo makkelijk en lang mogelijk mobiel te houden door auto’s te voorzien van technische toepassingen.” Inmiddels zijn er zo’n achttien zelfstandige bedrijven -verspreid over heel Nederland- lid van de organisatie.
De sector binnen de autobranchevereniging RAI bestaat nu ongeveer een halve eeuw. Tot en met morgen staat ze met een grote stand op de beurs Support in de Jaarbeurs Utrecht. Ze toont er de nieuwste ontwikkelingen op aanpasgebied.
„Echt nieuwe dingen zijn er niet te zien”, relativeert Van Hest, projectcoördinator speciale voertuigen van de RAI. „De laatste jaren zijn er eigenlijk geen noviteiten geïntroduceerd. Het gaat meer om de doorontwikkeling van bestaande technieken, vooral op het gebied van elektronica. Knoppen zijn kleiner geworden en de groeiende hoeveelheid bedrading kan steeds beter onzichtbaar worden weggestopt, in hoofdsteunen bijvoorbeeld.”
Automaat .
Vijf auto’s in de stand tonen de stand van zaken. Een grote Mercedes Sprinter 216 CDI is voorzien van een gas- en remschuif, inclusief pulsunit voor verlichting, richtingaanwijzer en ruitenwisser, naast het stuur. Mensen met een handicap aan de benen dienen hun hand en pols tussen de drie omhoog staande handvatten van het ding te leggen, waarna ze gas kunnen geven door hun arm naar voren te bewegen en kunnen remmen door hem naar achteren te trekken. „Na een paar keer oefenen, is het een fluitje van een cent”, aldus Van Hest.
Verder heeft de Sprinter een verlengde stuurkolom, die in elke positie te manoeuvreren is, een rolstoellift en een systeem waarmee de bestuurder in zijn rolstoel achter het stuur kan plaatsnemen. Het schakelen hoefde niet te worden aangepast, aangezien de Mercedes over een automatische transmissie beschikt. Van Hest: „In de begintijd van onze organisatie bouwden we wel regelmatig handschakelingen om. Toen was de automaat in Europa nog relatief onbekend.”
Verderop staat een Hyundai Getz met een dakkoffer die bijna net zo groot is als de hele auto. Wat moet een senior of mindervalide daarmee? Van Hest grijpt een afstandsbediening en drukt op een knop. Zoemend schuift de dakkoffer open. Uit zijn ingewanden doemt een rolstoel op. Zoemend zakt hij naar beneden tot hij precies naast de bestuurdersstoel op de grond landt.
Naast de Getz schittert een Opel Meriva met een platformlift en stoelen die middels een afstandsbediening in allerlei posities en hoogtes zijn te zetten. Je kunt je zelfs tot buiten de auto laten zakken. Het valt op dat de auto een grijs kenteken heeft. Van Hest: „Het is ongelooflijk aan hoeveel criteria een aangepast voertuig moet voldoen, wil het voor die categorie in aanmerking komen. Toch zijn die regels nodig, anders passen ook mensen zonder fysieke handicaps hun auto zo aan dat hij ervoor in aanmerking komt. Zo gaat dat in Nederland.”
Ook in de sector aangepaste auto’s is er sprake van modes en trends. Zo valt het Van Hest op dat steeds meer mensen uit de doelgroep voor een sports utility vehicle (suv) kiezen. „Zo’n wagen ziet er stoer en dynamisch uit. Niemand zou denken dat er iemand in rijdt die mindervalide is.”
Joystickbesturing
Bijna elke wens is volgens de projectcoördinator te realiseren, maar er hangen wel prijskaartjes aan. Soms forse. Zo kost een daklift -om een rolstoel naar een dakkoffer te transporteren- 4500, een gas-/remschuif 4000 en een complete joystickbesturing ruim 17.000 euro. Het probleem is dat die kosten vaak voor rekening van de consument komen. Volgens Van Hest verschilt dat per plaats. „Veel gemeenten zeggen tegen degene die zijn voertuig wil laten aanpassen: „Je komt niet voor subsidie in aanmerking. Ga maar met het openbaar vervoer. Onze lijnbussen en speciale busjes zijn erop berekend.” In veel gevallen is dat helemaal niet waar. Hoe moet iemand in een rolstoel bijvoorbeeld in een bus komen, als er geen liftsysteem aanwezig is?”
De projectcoördinator roept de overheid dan ook op om een eenduidige aanpak te kiezen. „Het is toch te gek dat iemand in de ene plaats voor eenzelfde technische ingreep wel een vergoeding krijgt en iemand in een andere plaats niet?”