Verrassend was die aandacht niet na de vele maanden waarin de partij van Wilders, de PVV, volgens zo ongeveer alle peilingen de grootste partij leek te worden. Maar peilingen zijn dagkoersen en woensdag bleek de PVV uiteindelijk lang niet zo groot te zijn geworden als eerst werd verwacht. De PVV is overigens wel de tweede partij van het land geworden. Toegegeven, in een Tweede Kamer waarin grote partijen eigenlijk niet meer bestaan, is dat een niet al te geweldige prestatie. Maar het feit ligt er wel.

In Europa heeft de uitslag van afgelopen woensdag een golf van opluchting veroorzaakt. Zowel in Frankrijk als in Duitsland werd, met het oog op de komende verkiezingen daar, met grote spanning uitgekeken naar de uitslag in Nederland. Na de brexit en de overwinning van Trump zou Wilders immers de eerste populist kunnen worden die op het Europese vasteland een patriottische lente zou inluiden, zoals hij het zelf graag noemt.

Die lente kwam er niet. En dat geeft Franse en Duitse politici goede hoop dat Europeanen toch wezenlijk anders in elkaar zitten dan Amerikanen. En dat de nationalistische golf uit Groot-Brittannië toch stuk slaat op de kusten van het Europese vasteland.

Hoewel het inderdaad zo is dat de PVV veel kleiner is gebleven dan gevreesd, moet er nog wel iets anders gezegd worden. Twintig jaar geleden was het ondenkbaar dat partijen als de VVD en het CDA de standpunten zouden propageren die ze nu zonder schaamte hebben uitgedragen.

Vooral CDA-leider Buma heeft in de campagne dingen gezegd die een CDA’er vroeger niet eens zou hebben durven dénken. Over het afpakken van het Argentijnse paspoort van koningin Máxima, om maar eens wat te noemen. En over het afpakken van tweede paspoorten in het algemeen.

De PVV is niet de grootste geworden. Maar ondertussen zijn de zogenoemde centrum-rechtse partijen zover opgeschoven richting Wilders dat je zeker ook niet kunt zeggen dat het populisme geen factor van betekenis is. Voeg daarbij de zetels voor het Forum voor Democratie en de politieke partij DENK, en het mag duidelijk zijn dat het populisme zeker niet dood is. Trouwens: je kunt ook moeilijk beweren dat Krol met zijn 50PLUS geen populist is. Ook zijn standpunten zochten hechting bij angstgevoelens van kiezers.

De opluchting in Europa is, gezien de uitslag, terecht. Populistische partijen als de PVV hebben, ondanks winst, verloren.

Vanuit de oppositie zal Wilders echter, zonder dat hij verantwoordelijkheid hoeft te dragen, vol op het orgel kunnen gaan. Hij krijgt wat dat betreft een bijzonder comfortabele positie om te bouwen aan het verbreden van zijn steun.

Het populisme heeft een slag verloren. Maar de populistische oorlog gaat door.