JA

Regelmatig zeggen moslims dat het woord ”islam” verwijst naar het Arabische woord ”salaam”, dat vrede betekent. Wie een moslim tegenwerpt dat er in de Koran toch wel veel geweld naar voren komt, kan als antwoord krijgen dat tijdelijk geweld nodig is om uiteindelijk een situatie van vrede te bereiken. „Bestrijdt hen tot er geen verzoeking meer is en de godsdienst aan God behoort” (soera 2:193). Je strijdt tot iedereen zich onderwerpt aan God zoals de islam dat voorschrijft en dan is er vrede op aarde, zo is de redenering.

Bijna iedereen zal toegeven dat er soms geweld nodig is om kwaad tegen te gaan en vrede te bereiken. Seculiere westerlingen kijken nogal eens neer op religies en vertrouwen geen enkele godsdienst op dit punt. Zij vergeten vaak dat Europa na de verlichting bepaald niet minder geweld heeft gebruikt dan in de tijd daarvoor. We verschillen natuurlijk over de vraag wanneer dat geweld gerechtvaardigd is en of we wel een vrederijk kunnen stichten.

Aanhangers van IS rechtvaardigden het geweld van hun strijders door te stellen dat er gestreden werd om de regio te bevrijden van de onderdrukkers. De hele wereld kan nu echter zien dat de strijders geen vrede brengen, maar een gruwelijk schrikbewind. Het viel mij op dat de kritiek op IS van de gezaghebbende al-Azhar-universiteit in Caïro er vooral om draaide dat de kalief van IS niet rechtmatig verkozen was. Het principe dat er met geweld een kalifaat wordt gevestigd en dat een kalief geweld gebruikt naar onderdanen, werd niet ter discussie gesteld.

Dat is ook lastig omdat dit principe diep verworteld is in de islamitische traditie. In de sjiitische traditie is er in Iran een islamitische heilsstaat gesticht door ayatollah Khomeini. Ook dat heeft niet geleid tot vrede, maar is uitgelopen op een totalitair en corrupt bewind. Het heeft geleid tot een massale uittocht uit de islam. Bij sommige moslims leidt deze ontwikkeling tot een theologische herbezinning. De geweldloze periode uit het leven van Mohammed in Mekka wordt dan naar voren gehaald.

NEE

Met enige creativiteit kun je een taalkundig verband leggen tussen de Arabische woorden islam en salaam, maar dat zegt weinig over de betekenis en achtergrond van de islam. Het woord islam komt van het Arabische werkwoord ”aslama”, dat zich overgeven en onderwerpen betekent. In de Koran kom je dat woord veelvuldig tegen. Vaak wordt daarbij gekeken naar het voorbeeld van de profeten, vooral naar Abraham. In het bijzonder zijn vrome onderwerping aan de wil van God om zijn zoon te offeren, wordt dan ten voorbeeld gesteld.

In de islamitische traditie heeft deze gebeurtenis een heel andere betekenis gekregen dan in de Bijbel. Je onderwerpen aan de wil van God betekent een rücksichtslose naleving van de geboden van God en met geloofsijver strijden op Gods weg. Vanaf het moment dat Mohammed in Medina komt, sluit dat ook geweld in. Het is eigenlijk opmerkelijk dat de islam aan de ene kant hoge verwachtingen schept wat de gelovige met zijn ijver (jihad) in dit leven kan bereiken. Tegelijk is er een relativering van het aardse leven, omdat het slechts een test is voor het eigenlijke leven in het paradijs.

In de Bijbel loopt er een andere lijn van het offer van Abraham naar ons. God Zelf voorziet in een offerdier. Overgave betekent dat je van God verwacht wat wij niet kunnen. De profeten van het Oude Testament laten steeds weer zien dat het volk van God zelf niet in staat is een vrederijk te bouwen. De weg die God gaat met Zijn volk, gaat door de woestijn, door onderdrukking en ballingschap.

Alleen Jezus brengt een vrederijk. Hij heeft ons kwaad op Zich genomen om ons met God te verzoenen. Pas wanneer Hij terugkomt zal Zijn vrede heel de aarde omvatten. Hij treedt de wijnpers van Gods toorn over het kwaad alleen (Jesaja 63). Hij leert ons onze vijanden lief te hebben en de wraak aan God over te laten. We strijden niet voor een vrederijk, maar zetten ons met Gods geduld in voor recht en gerechtigheid iedere dag die God ons geeft.

DUS

Gelukkig zetten veel moslims in ons land zich in voor vreedzaam samenleven. Het is goed om dat op te merken. Kenmerkend voor de islamitische traditie is echter de oproep om (zo nodig met geweld) te ijveren voor een islamitisch kalifaat. Zo’n kalifaat brengt geen vrede voor niet-moslims. Christenen hebben in de geschiedenis helaas ook met een beroep op Gods Naam onrecht en vernietiging gebracht. Maar Jezus wijst een heel andere weg. In alle bescheidenheid mogen we daar ieder op wijzen.

>>rd.nl/weerwoord