Veel mensen lijken óf op een kat, óf op een hond. Honden zijn misschien het populairst, maar zelf houd ik in het algemeen meer van katten. Honden zijn opdringerig. Ze springen op je af als je een huis binnenkomt, als je niet uitkijkt springen ze tegen je op, ze snuffelen en blaffen en ze geven je een lik, of je dat nu wilt of niet. En ze willen alles samen doen. Maar katten zíjn er gewoon, die hebben jou niet nodig. Als je een vreemde voor ze bent, dan kijken ze je aan, maar ze blijven rustig in de vensterbank zitten. Hol je te hard op ze af, dan vluchten ze weg. Soms, als ze je kennen of je aardig vinden, komen ze naar je toe en willen ze met je spelen.

Hondengedrag wordt onder mensen in onze samenleving sterk gestimuleerd, kattengedrag wordt ontmoedigd. Het begint al op school: niet in je eentje opdrachten maken, maar in groepjes werken. Niet rustig over je standpunten nadenken, maar meteen je mening geven. Geen eigen bureau in een ruimte met hoogstens een paar andere mensen, maar een grote kantoortuin met flexplekken. Niet rustig mediteren in de kerk, maar kringen bezoeken en koffiedrinken en allerlei groepsactiviteiten bijwonen. Niet je terugtrekken in de huiskamer met een boek, maar véél mensen ontmoeten, bijeenkomsten en feestjes bezoeken, grappen maken, met iedereen kletsen en de boel amuseren. Pas als je dat gedrag vertoont, ben je volgens veel mensen sociaal vaardig en goed ontwikkeld.

Toch geldt voor minstens een derde van de mensen dat ze helemaal niet zo aangelegd zijn op dat extraverte gedoe. Hoe moeten zij zich handhaven in een wereld die dat wél van hen vraagt? Belangrijker nog, hoe kunnen ze juist gebruikmaken van hun eigen, stille kracht en zo de wereld leren hen te waarderen? Over zulke vragen schreef Susan Cain al jaren geleden de bestseller ”Stil. De kracht van introvert zijn in een wereld die niet ophoudt met kletsen”. Misschien een beetje Amerikaans, en soms een beetje overdreven positief en bevestigend geschreven ten opzichte van introverten, maar vol nuttige en waardevolle inzichten.

Niet voor niets is de TED-talk die de schrijfster over dit onderwerp gaf een van de populairste filmpjes op de hele TED-website: meer dan 16 miljoen keer bekeken. Dat zegt iets, want je hebt daar duizenden prachtige en spannende en inzichtgevende verhalen om uit te kiezen, allemaal in de vorm van een lezing van achttien minuten door een van „de meest geïnspireerde denkers van de wereld.” Blijkbaar weet Susan Cain een snaar te raken bij miljoenen introverte wereldburgers die zich in stilte een beetje achtergesteld voelen. En misschien ook wel bij miljoenen extraverte wereldburgers, die beter willen snappen waarom die ander zo anders is dan ze zelf zijn.

Als vervolg op al dat succes heeft de auteur opnieuw een boek geschreven: ”Stille kracht”. Deze keer speciaal voor kinderen en jongeren, want juist jonge mensen die introvert aangelegd zijn, hebben het moeilijk in de wereld. Juist zij moeten leren dat ze waardevol zijn op hun eigen manier, dat ze een functie hebben: hun extraverte tegenvoeters in evenwicht houden en verrijken met hun diepgaande ideeën. Cains nieuwe boek wil jongeren leren gebruik te maken van die ”stille kracht”.

Eerst geeft ze een verklaring van het verschil tussen de twee soorten mensen: introverten zouden gevoeliger zijn voor prikkels en dus minder nodig hebben om zich gestimuleerd te voelen dan extraverten. Voor introverten is het gauw te veel: lawaai, afwisseling, mensen en dingen om zich in te verdiepen. Extraverten voelen dat veel minder, die hebben juist al die extra prikkels nodig om tóch gestimuleerd te worden en het leven niet als saai te beleven. Tussen die twee ervaringen van de werkelijkheid gaapt een diepe kloof.

De oplossing is natuurlijk niet: elkaar uit de weg gaan. Op een bepaalde manier hebben introverten en extraverten elkaar juist hard nodig en vullen ze elkaar aan. Niet voor niets zijn ze vaak met elkaar bevriend of getrouwd. Bovendien: niemand is ooit 100 procent introvert of extravert, wij allemaal zitten op de glijdende schaal ergens tussen die twee uitersten in. Het kan voor een deel zelfs van je omgeving of je situatie afhangen hoe je je gedraagt. Toch is het goed om te weten waarbij je je zelf het meest thuis voelt, en op school, op het werk of in de kerk aandacht te vragen voor die eigen behoefte.

Het is prima als je liever met één of twee vriendinnen uit eten gaat dan dat je met een grote groep feestviert. Het is ook goed als je liever gezellig in de woonkamer zit te lezen, samen met je vader, je broer of je nichtje, dan dat je een teamsport beoefent. Natuurlijk kun je je ook als introvert mens best sociaal gedragen, en natuurlijk zul je dat als introvert kind ook leren en doen, dat hoort nu eenmaal bij het leven. En het is ook leuk, laten we dat niet vergeten. Introverte mensen kunnen intens genieten van contact met andere mensen. Maar het put hen eerder uit dan extraverte mensen. Dus als je zo bent, zorg dan wél dat er tijd is om in je „herstelhoekje” –zoals de schrijfster dat noemt– tot rust te komen en de batterijen weer op te laden.

Intussen hebben introverte mensen op hun eigen, stille manier de wereld veel te bieden. Hun ideeën gaan vaak dieper, omdat ze de tijd nemen erover na te denken. Ze kunnen beter luisteren en dingen afwegen. En áls ze hun mond opendoen, hebben ze wat te zeggen.

Voor extraverte lezers is het goed om iets van Susan Cain te lezen: zo leren ze de andere helft van de wereld kennen. Maar vooral voor introverte jongeren (en hun ouders) is het heilzaam. Je ontdekt dat je als introvert best je eigen gevoel mag volgen, zonder je al te veel aan te trekken van de groepsdruk die bijvoorbeeld zegt: ”je moet véél vrienden hebben op Facebook of Instagram”. Introvert zijn is nooit een excuus om bang te zijn voor nieuwe dingen of mensen. Maar dat openstaan voor de mensen leer je juist beter als je goed beseft wie je zelf bent.

”Stille kracht. De geheime voordelen van introvert zijn”, Susan Cain; uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2016; ISBN 978 90 295 1060 8; 234 blz.; € 19,99.