Volgens Gijsbrecht Gunter, president van The Holland Onion Association (THOA) en voorzitter van het Comité Ui van GroentenFruit Huis, de in Zoetermeer gevestigde brancheorganisatie van groentehandelaren, zou een verbod op het gebruik van de kiemremmers desastreus zijn voor de uiensector. „Dan zouden uien in december en januari gaan uitlopen, waardoor ze onverkoopbaar worden. Bovendien wordt het exportseizoen dan zo kort dat onze sector zijn koppositie op de wereldmarkt kwijtraakt.”

Maleine hydrazide, kortweg MH, zorgt ervoor dat uien geen scheuten voortbrengen. De stof wordt al tientallen jaren toegepast. Eens in de zoveel jaar bekijkt de onafhankelijke European Food Safety Authority (EFSA) of die nog aan alle voorwaarden voldoet. Dat is een proces van een aantal jaren. De huidige toelating is geldig tot 31 oktober.

„Afgelopen najaar bleek dat de EFSA in het kader van die herbeoordeling in een zeer laat stadium aanvullende vragen heeft gesteld aan de toelatingshouders van MH, de bedrijven Arysta en Kreglinger”, aldus Gunter. „Bij de productie van MH blijkt in extreem lage hoeveelheden het stofje hydrazine vrij te komen. Een jaar of tien geleden stond hydrazine heel even op een lijst van mogelijk kankerverwekkende stoffen. Het werd er echter vrij snel weer afgehaald omdat deze verdenking onterecht was.”

Na pressie van politici, gesteund door een stevige lobby van de uiensector, heeft de Europese Commissie aangegeven dat ze MH wil blijven toelaten, mits de concentratie van hydrazine in kiemremmers dertig keer zo laag wordt als die nu is, zegt Gunter. „Een „ja, mits” dus, met scherpe voorwaarden. Arysta en Kreglinger gaan daarmee aan de slag en kunnen deze aanpassing in hun laboratorium misschien voor elkaar krijgen, maar pas tegen het eind van dit jaar zal duidelijk zijn of dat ook op productieschaal lukt. Het comité waaraan de Europese Commissie een beslissing over het wel of niet hernieuwd toelaten van MH heeft uitbesteed, vergadert echter al op 21 of 22 maart. Het wordt spannend.”

Gunter wijst erop dat de uiensector voedselveiligheid hoog in het vaandel heeft staan en voorstander is van een frequente herbeoordeling van werkzame stoffen. „Het is echter niet te billijken als zo’n herbeoordeling om een procedurele reden niet gepaard gaat met een volwaardige inhoudelijke toets.”

Afschaffing van het middel MH zou betekenen dat uien vanaf januari niet meer naar verre bestemmingen als Azië, Midden- en Zuid-Amerika of Afrika kunnen worden vervoerd, omdat ze juist vanaf die maand scheuten krijgen, legt Gunter uit. „Ze zijn een aantal weken onderweg per schip en liggen daarna ook nog één of twee weken op plaatselijke markten. Als ze in de tussentijd groene stengels krijgen, worden ze onverkoopbaar. Daarom bespuiten telers de uien met kiemremmers. Zo reguleren ze de groei. Een Europees verbod op deze groeiregulatoren betekent dat het gedaan is met de koppositie van de Nederlandse ui.”

Bij uienhandel en -verwerkingsbedrijf M. B. Nieuwenhuijse/Marbo in het Zeeuwse Oostdijk is eigenaar Koen Nieuwenhuijse „gematigd optimistisch” over de uitkomst van de discussie over het gebruik van MH. „Ik hoop op een positief besluit, maar het is nog geen gelopen race. We weten niet wat de eindconclusie zal zijn van de Europese Commissie, maar ik hoop echt dat de toelatingshouders voldoende tijd gegund wordt om hun huiswerk goed te doen, zodat de Commissie tot een objectief, op technische feiten gebaseerd oordeel kan komen”, zegt Nieuwenhuijse.

De handelaar legt uit dat

exporteurs dankzij MH gedurende bijna het hele jaar uien kunnen afzetten. „Kiemremmers creëren kiemrust. De uien ontkiemen ook niet als ze in een land terechtkomen waar het 35 graden is. Zou MH ontbreken, dan zou de sector aanzienlijk in zijn mogelijkheden worden beperkt.”

Uienteler Peter Boer uit Klaaswaal noemt de gevolgen van een eventueel Europees verbod op MH „dramatisch.” Boer oogst jaarlijks 1800 ton uien. „De export zal zwaar onder een verbod lijden, tenzij er op korte termijn een alternatief middel beschikbaar komt dat net zo goed werkt”, zegt hij. „Als dat middel er pas over een paar jaar is, gaan landen waar wij naartoe exporteren op zoek naar andere toeleveranciers.”

De teler geeft aan dat hij en zijn collega’s op die export geen invloed hebben. „In Brussel nemen functionarissen vanachter bureaus beslissingen. Ze hebben geen voeling met de landbouwpraktijk.”

Een verbod schaadt volgens hem ook bedrijven die indirect van de uienteelt afhankelijk zijn. „Denk aan verwerkende bedrijven, aan toeleveranciers van zaad en kunstmestproducenten en aan bedrijven die landbouwmachines maken.”

De waarden aan hydrazine die zijn gevonden in MH zijn volgens Boer „zo minuscuul dat mens of dier er echt geen schade van ondervindt.” „Maar meetapparatuur is tegenwoordig zo verfijnd dat ze altijd wel iets aantreffen dat schadelijk kán zijn, hoewel het dat niet is.”

Steeds meer uien nodig

Vanwege de groei van de wereldbevolking neemt de totale uienconsumptie elk jaar met 800.000 ton toe. In 2050, als er naar verwachting ruim 9 miljard mensen zijn, zal de productie 150 miljoen ton moeten bedragen om aan de vraag te voldoen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van nu. Nederland is de grootste uienexporteur ter wereld. De groente vindt hiervandaan zijn weg naar zo’n 120 landen. De uiensector zet per jaar een half miljard euro om.