„Een bijzonder en weemoedig moment”, noemde Arib donderdagavond de allerlaatste vergadering van de Kamer in de huidige samenstelling. Voor velen –onder wie oud-Kamervoorzitter Van Miltenburg– was het immers de laatste keer dat ze achter het spreekgestoelte of de interruptiemicrofoon stonden. „Dat zijn momenten die je niet zomaar vergeet.”

De Kamervoorzitter refereerde niet meer aan de Kamerleden die het einde van de zittingsperiode niet hebben gehaald omdat ze eerder opstapten, onder wie Hilkens en Bonis (PvdA) en Hachchi (D66). Ze noemde evenmin dat de Kamer in 2012 elf fracties telde, en nu, na een reeks afsplitsingen, zeventien.

De Kamer heeft hard gewerkt, memoreerde de voorzitter. „We hebben stevige debatten gevoerd met elkaar en met het kabinet.” Hoewel het verkiezingsreces nog moest aanbreken, was de campagne stiekem al begonnen. „Ik heb al veel campagnetaal voorbij horen komen. Vaak was die niet mild.” Maar er was een uitzondering: SGP’er Van der Staaij, die op Valentijnsdag een oproep deed om je geliefde te helpen met stofzuigen. „Dat leverde hem een stofzuiger op. Nee, drie zelfs!”

Hoestend en kuchend

Er zijn ook véél vergaderingen geweest, memoreerde Arib. „De agendavoorraad van de Kamer bestond eind vorige maand nog uit 71 meerderheidsdebatten en 43 dertigledendebatten.” Daarvan resteren er nog negen voor de nieuwe Kamer die op 23 maart aantreedt. „We moeten straks toch iets te doen hebben.”

Al dat harde werken had wel zijn prijs: „Hoestend en kuchend in de gangen en met wallen tot op de knieën hebben wij de eindstreep gehaald.”

Van uitrusten komt, met de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart in het verschiet, echter niks terecht. „Het zal waarschijnlijk hard tegen hard gaan en de verschillen zullen worden uitvergroot”, aldus Arib. „Dat hoort ook bij een campagne.”

Kussentje

Een moederlijke vermaning volgde. Arib zou, zei ze, volgens een nepbericht onlangs een kussentje hebben gekocht voor PVV-Kamerlid Bosma met de tekst ”In dit huis hebben we plezier, maken we fouten, zeggen we sorry, beginnen we opnieuw, worden we boos, vergeven we, geven we knuffels, horen we bij elkaar, hebben we lief”.

Denk tijdens de campagne af en toe aan dat kussentje, riep ze haar collega’s op. „In de Kamer zijn we op elkaar aangewezen en hebben we elkaar nodig om iets te bereiken; dat is hoe onze parlementaire democratie werkt.”

De Kamerleden zitten de komende weken niet meer dicht op elkaar in dezelfde zaal. Ze zullen afstand nemen van hun electorale concurrenten. Maar, benadrukte Arib met zo veel woorden, maak de onderlinge kloof niet té groot. We moeten er samen iets van zien te maken in dit land. In, maar ook buiten coalitieverband om.

De serieuze boodschap van de eerste Kamervoorzitter die niet in Nederland is geboren, kwam over. Instemmend roffelden Kamerleden op hun bankjes. Tot de hamer viel.