De vorige serie van de Topografische Dienst en uitgeverij Wolters Noordhoff was al geruime tijd, op een enkel deel na, uitverkocht. Iedereen die met enige regelmaat een atlas nodig heeft, zat dan ook te wachten op een nieuwe uitgave. Nederland staat weer in zijn geheel op de kaart.

Wie de hele set van elf delen aanschaft -Utrecht en Flevoland zijn in één deel ondergebracht- haalt wel wat in huis. Alle kaarten zijn samengesteld op basis van recent geactualiseerde topografische bladen. Voor Zuid-Holland zijn de meeste gegevens zelfs pas vorig jaar verzameld. Voor Groningen worden gegevens uit 2001 en 2002 gebruikt, voor Zeeland gaat het om informatie uit de periode tussen 1998 en 2000.

De kaarten bevatten een schat aan gegevens. De samenstellers hebben een lang gehanteerd principe losgelaten. Alleen werken die voltooid waren werden tot nu toe op een kaart weergegeven. Nu staat de hogesnelheidslijn al op kaart 8. En op de kaarten 25 en 26 staat alvast de N11 tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven. In 2003 werd dus al gedaan alsof de weg was voltooid; de weg wordt op 18 mei opengesteld voor het wegverkeer.

Voordeel boven de vorige serie is dat de kaarten groter zijn en een groter gebied bestrijken: 11 x 8 kilometer in plaats van 10 x 6,5 kilometer. De atlassen bevatten door het iets grotere formaat minder bladen, maar passen gelukkig nog steeds in een tas.

Belangrijkste bezwaar is dat de informatie nauwelijks toegankelijk is gemaakt. Om even bij Zuid-Holland te blijven: het register beslaat nauwelijks twee bladzijden. In de oude atlas telde dit register bijna 27 bladzijden! Namen van polders, kades, kanalen, streken, velden enzovoort zijn niet opgenomen in het nieuwe register. De Beningerwaard in Zuid-Holland laat zich dus niet makkelijk vinden. Iemand die snel even wat denkt te kunnen opzoeken, komt bedrogen uit.

Een oplossing zou kunnen zijn: gebruik het register van de oude topografische atlassen en bekijk de situatie in de nieuwe atlas. Het mag duidelijk zijn dat kaartbladen gewijzigd kunnen zijn, maar de lezer krijgt dan wel een indicatie waar het gezochte onderwerp te vinden is.

De ANWB was al in het najaar van 2002 op de hoogte van deze kritiek. In dat jaar verscheen de topografische atlas, schaal 1 : 50.000. Ook daarin ontbreekt een uitgebreid register. De ANWB beloofde bij een volgende uitgave „rekening te houden met de gemaakte opmerking.” Helaas is dat niet gebeurd en dat maakt dat de atlas slechts voor een beperkt publiek bruikbaar is.

Een ander punt van kritiek is dat de samenstellers gekozen hebben voor een identieke inleiding. Voor de bladzijden I tot en met XIX is dat niet bezwaarlijk. Voor het tweede deel van de inleiding, bladzijde XX tot en met XXXI, zou het van meer originaliteit hebben getuigd wanneer ook naar voorbeelden was gezocht die daadwerkelijk in de desbetreffende provincie zijn te vinden. Wat moet het politiebureau van Nijmegen in de atlas van Groningen?

Het derde bezwaar is dat de atlassen niet als complete set worden aangeboden, elf delen voor de prijs van tien bijvoorbeeld. Niet iedere boekhandel zal de hele set in huis hebben. Hooguit de gespecialiseerde boekwinkels zullen alle delen aanbieden. De plaatselijke boekhandels beperken zich doorgaans tot de eigen en eventueel de aangrenzende provincie.

Conclusie: mooie atlassen, maar op onderdelen een gemiste kans.

”Topografische atlas”; uitg. ANWB Media, Den Haag, 2004; ISBN 90 18018 - - -; 11 delen, per deel € 29,95.