Uitleg: Zeven nabije planeten in de kijker

De astronomen publiceerden hun ontdekking woensdag in het tijdschrift Nature. De planeten hebben op volgorde van afstand tot hun moederster de aanduidingen Trappist-1b, c, d, e, f, g en h gekregen.

Hoe ontdekken astronomen planeten buiten het zonnestelsel?

Planeten buiten het zonnestelsel worden in de regel ontdekt doordat ze elke keer dat ze voor de ster langtrekken een dipje veroorzaken in de hoeveelheid sterrenlicht die de aarde bereikt. Hieruit kunnen astronomen afleiden hoe groot de planeten zijn, waaruit ze bestaan en in welke baan ze rondcirkelen.

Op deze manier ontdekken astronomen voortdurend planeten buiten het zonnestelsel, zogeheten exoplaneten. Op 1 januari 2017 stond de teller op 3560 planeten in 2671 planetenstelsels.

Het team heeft vastgesteld dat de planeten rond Trappist-1 ongeveer even groot zijn als de aarde en Venus of iets kleiner. Waarschijnlijk hebben de zes binnenste planeten –b tot en met g– een rotsachtige samenstelling. De omloopbanen zijn niet veel groter dan die van de vier grootste manen van Jupiter.

Waarom is de ophef over buitenaardse planeten zo groot?

Drie van de zeven planeten –aangeduid met e, f en g– zouden water op hun oppervlak kunnen hebben. Astronomen vergelijken exoplaneten in de regel met de aarde om te bepalen of er water op aanwezig zou kunnen zijn. Om water te bevatten mag een planeet niet te dicht bij zijn ster staan, maar ook niet te ver weg. Zo’n planeet moet dan rond zijn ster cirkelen in een baan waarin water niet verdampt of bevriest, de zogeheten leefbare zone.

Dit gaat op voor de drie planeten. Volgens de astronomen zouden er zelfs oceanen van water aanwezig kunnen zijn. Water betekent voor astrobiologen: leven. Alle bekende levensvormen hebben immers water nodig.

Is ster Trappist-1 dan vergelijkbaar met onze zon?

Trappist-1 is erg klein voor een ster. Hij is nauwelijks groter dan de planeet Jupiter. Zijn massa bedraagt slechts 8 procent van de massa van de zon. Hierdoor lijkt de ster, die in het sterrenbeeld Aquarius (Waterman) staat, ondanks zijn geringe afstand van veertig lichtjaren erg zwak.

De afstand van de planeten rond Trappist-1 is relatief klein, maar de ster produceert veel minder warmte dan onze zon. „Om water op hun oppervlak te kunnen hebben, moeten planeten veel kleinere omloopbanen volgen dan we in ons zonnestelsel gewend zijn. Bij Trappist-1 lijkt dat allemaal precies te kloppen”, legt Amaury Triaud (University of St. Andrews) uit – hij is een van de auteurs van het artikel in Nature.

Hoe staat het met de zoektocht naar leven op exoplaneten?

De zoektocht naar leven in het heelal heeft tot op heden niets opgeleverd. Bovendien valt de ene na de andere exoplaneet af als woonplaats voor leven; de zogeheten leefbare zone is smaller dan gedacht of ontbreekt helemaal in het planetenstelsel.

:::inline_article 1:::

Toch is astronoom Emmanuël Jehin (universiteit van Luik) hoopvol gestemd over het nieuw ontdekte planetenstelsel. „Met de komende generatie telescopen zullen we spoedig in staat zijn om naar water en misschien zelfs tekenen van leven op deze werelden te zoeken.”

Hoofdauteur Michaël Gillon (universiteit van Luik) noemt Trappist-1 een verbazingwekkend planetenstelsel. „Niet alleen omdat we zo veel planeten hebben ontdekt, maar ook omdat ze stuk voor stuk zo groot zijn als de aarde.”

Uitleg: Zeven nabije planeten in de kijker

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?