Tijd voor een sigaret, plus een check van de smartphone. Op parkeerplaats Lucasgat langs de A1 bij Apeldoorn is deze dinsdagmiddag een 46-jarige ondernemer zijn Volvo V60 uitgestapt voor een pauze.

Grif geeft de man toe dat hij ook autorijdend geregeld zijn smartphone grijpt. Als er een appje of een mailtje binnenkomt bijvoorbeeld.

Oplettendheid is geboden, beaamt de chauffeur. „Maar dat geldt ook als je rijdend een flesje drinken openmaakt. Daar heb je twee handen voor nodig, dus stuur je even met je knieën.”

Zorgen

Grote zorgen maakt Egbert-Jan van Hasselt van de nationale politie zich over het gedrag van automobilisten. Om het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen, pleitte Van Hasselt, landelijk projectleider infrastructuur, zondag voor een aantal technische aanpassingen in auto’s.

Het aantal ongevallen met auto’s nam in 2015 met 8 procent toe ten opzichte van 2014. Tot die tijd was er juist een afname zichtbaar, meldde het Verbond van Verzekeraars in oktober.

De toename wordt toegeschreven aan smartphonegebruik achter het stuur en het gebrek aan handhaving daarop. In 2014 waren 462.000 auto’s betrokken bij een ongeluk, in 2015 waren het er meer dan een half miljoen.

Politietopman Van Hasselt vindt dat ieder voertuig zou moeten worden uitgerust met onder meer een ademslot en een snelheidsbegrenzer.

Ook zouden auto’s moeten worden voorzien van technologie die een smartphone blokkeert. VVD en CDA stelden maandag in een reactie de voorstellen te drastisch te vinden.

De 46-jarige ondernemer op parkeerplaats Lucasgat ziet niets in een smartphone-ban in auto’s. „Dat is niet van deze tijd.”

Tegelijkertijd zegt hij wel te beseffen dat „verstandig” autorijden van levensbelang is. „Ik zie wel eens een auto over de weg slingeren en dan blijkt de chauffeur bezig te zijn met zijn telefoon. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Het gevaar zit in een klein hoekje. Toen ik net mijn rijbewijs had, verwisselde ik onder het rijden een cassettebandje. Dat is gevaarlijk. Ik kwam op de andere weghelft terecht.”

Ook een 50-jarige vrouw die op de parkeerplaats een broodje verorbert, voelt niets voor technologie die de smartphone onder het rijden uitschakelt. Tijdens autoritten voor haar werk belt ze geregeld met klanten. Wel doet ze dat handsfree, zegt ze. „De ene keer duurt zo’n gesprek vijf minuten, de andere keer een kwartier. Onder het rijden gaan de zaken door.” Appjes of mailtjes sturen tijdens een autorit laat ze uit haar hoofd, laat ze weten.

Het zou een „uitstekend” idee zijn om appen en mailen in een auto of vrachtwagen onmogelijk te maken, vindt vrachtwagenchauffeur Henk van Iersel (43) uit Raalte. „Mensen zijn zich er niet van bewust hoe gevaarlijk ze zijn als ze onder het rijden met die telefoon bezig zijn.” Zelf zegt Van Iersel alleen handsfree telefoongesprekken te voeren. „Ik wil mezelf in de spiegel kunnen blijven aankijken. Dat kan ik niet als ik iemand zou aanrijden, terwijl ik was afgeleid door mijn telefoon.”

Van nabij maakte hij mee wat voor ingrijpende gevolgen nonchalant gedrag in het verkeer kan hebben. „Een collega-vrachtwagenchauffeur ging na zijn werk huiswaarts. Toen werd hij aangereden door een vertegenwoordiger die afgeleid was door zijn telefoon. Mijn collega overleefde het ongeval niet. Hij liet zijn drie maanden zwangere partner achter.”

Even gas geven

Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen uit Zaltbommel acht de invoering van technologie die bijvoorbeeld de internetfunctie van smartphones tijdens het rijden blokkeert, te rigoureus. „Ik vind dat nogal een paardenmiddel.”

Zo’n ban en zeker ook de invoering van een snelheidsbegrenzer tasten de vrijheid van automobilisten stevig aan, betoogt hij. „Een auto is veel meer dan een vervoersmiddel. Een auto geeft mensen het gevoel van vrijheid. De rijder heeft controle over de situatie, voelt zich onafhankelijk. Even gas geven en inhalen, even lekker egotrippen. Dat alles geeft mensen een goed gevoel. Pak je hun dat goede gevoel af, door bijvoorbeeld begrenzingsapparatuur verplicht te stellen, dan zal dat weerstand oproepen.”

Groot probleem

Die analyse laat onverlet dat Tertoolen aandringt op een offensief tegen smartphonegebruik achter het stuur. „In 90 procent van de verkeersongevallen is er sprake van afgeleide bestuurders. En afleider nummer één is de smartphone. We hebben dus een heel groot probleem. We blijven maar niet van die telefoon af. We lijden aan zelfoverschatting. We denken tegelijk te kunnen rijden en appen. Terwijl dat gevaarlijk is.”