Met de verkiezingen in het vooruitzicht is het tijd om de balans op te maken van het huurbeleid van de afgelopen jaren en om na te denken over noodzakelijke stappen voor een volgend kabinet. Huurders in de sociale sector zijn de afgelopen jaren keihard getroffen. De wachttijden zijn gegroeid, er is nauwelijks gebouwd en de sociale huurprijzen zijn geëxplodeerd. Het is hoog tijd voor huurverlaging,

Voor het aantreden van het kabinet-Rutte II stegen de huren in de sociale huursector hoogstens mee met de inflatie. VVD-minister Blok maakte daar rigoureus een einde aan door het mogelijk te maken de huren ver boven inflatie te verhogen. Tussen 2010 en 2015 steeg de gemiddelde huur met 28,8 procent. Daarvan is ongeveer 10 procent inflatie. Huren zijn dus ruim 18 procent harder gestegen dan de overige prijzen. Een gigantisch verschil. De oorzaak ligt vooral in het feit dat vanaf 2013 de huren fors boven de inflatie konden stijgen.

Verhuurderheffing

De sociale huursector is ooit opgericht om kwalitatief goede, betaalbare woningen te realiseren. De hedendaagse realiteit is anders. Niets is zo snel duurder geworden als een sociale huurwoning. Wie er nog van uitgaat dat huren goedkoper is dan kopen, komt bedrogen uit. Kopers zijn gemiddeld veel goedkoper uit dan huurders. Huurders die geen recht op huurtoeslag hebben, betalen nu al 20 procent meer dan kopers, blijkt uit publicaties van minister Blok zelf.

De vraag is waarom de prijs van het ‘product huren’ harder moet stijgen dan de inflatie. Het antwoord op deze vraag is: de verhuurderheffing, een belasting op sociale huurwoningen. Verhuurders betalen deze belasting, maar hebben bij invoering met minister Blok afgesproken dat ze deze kunnen doorberekenen door hogere huurverhogingen. Op deze manier vloeit jaarlijks 1,7 miljard huurdersgeld de staatskas in.

Direct en indirect is dit geld opgebracht door huurders. Door de hogere huren, maar ook door verminderde onderhoudsuitgaven en investeringen. Zittende huurders worden hierdoor geconfronteerd met achterstallig onderhoud en woningzoekenden met enorme wachtlijsten. Door de verhuurderheffing en het kabinetsbeleid is het aantal sociale huurwoningen in rap tempo afgenomen, waardoor heel veel woningzoekenden letterlijk in de kou staan.

Scheefwonen

Verhuurders hebben grif gebruikgemaakt van de mogelijkheid om hogere huren te vragen. Tot voor kort werd het zogenaamde scheefwonen vooral gekoppeld aan huurders met een hoog inkomen en een lage huur. Door middel van forse huurverhogingen zijn deze huurders uit de sector gejaagd. Honderdduizenden huishoudens met een bescheiden middeninkomen zijn de afgelopen jaren echter ten onrechte als scheefwoner bestempeld, met bijbehorende enorme huurverhogingen tot gevolg. Velen van hen hebben juist vaak moeite om de huur op te brengen. Ook de lagere inkomens hebben een forse huurverhoging gehad.

Sinds kort heeft het scheefwonen vooral betrekking op huurders met een laag inkomen, waarbij de huurprijs inmiddels veel te hoog is. Het aantal huurtoeslagontvangers met een veel te hoge huur is opgelopen naar meer dan een half miljoen huishoudens. Voor hen zouden de huren fors omlaag moeten om de armoede aan te pakken.

Maar ook voor andere huurders is het noodzakelijk dat we de komende jaren denken in termen van huurverlaging in plaats van huurverhoging. Huren is te duur geworden, ook in de zogenaamde sociale sector. Zeker gezien de daling van het netto besteedbaar inkomen van huurders. Huurders waren in 2015 gemiddeld 39 procent van hun besteedbaar inkomen kwijt aan woonlasten, blijkt uit cijfers van het CBS. De verkiezingen staan voor de deur. Huurders zijn straks ook weer kiezers, en komen weer wat meer in beeld bij politici. Dat is de hoogste tijd. Na jaren van extreme huurstijgingen moeten politici ervoor gaan zorgen dat de huren eindelijk eens dalen. Nederland is het enige land ter wereld dat een belasting kent voor het aanbieden van sociale huurwoningen. Schaf deze heffing af, zodat er financiële ruimte komt voor huurverlaging en huren weer betaalbaar wordt. Een mooie taak voor een nieuw kabinet.

De auteur is directeur van de Woonbond.