Maandag was het Wereld Radio Dag. Wereldwijd hebben 5 miljard mensen toegang tot het medium dat in 1895 werd uitgevonden. Vandaag de dag bereikt de radio nog steeds meer mensen dan het internet. Van de 7 miljard mensen op aarde is iets minder dan de helft online.

In zekere zin is radio ook een sociaal medium. Hij geeft mensen de kans om live te participeren, legt de Britse media-expert Martin Scott uit. Hij is lector media en ontwikkeling aan de universiteit van East Anglia. „Op de radio zijn gesprekken en discussies live, dat is in kranten moeilijker”, zegt hij. „Met radio is het eenvoudiger om je als luisteraar echt betrokken te voelen.”

„Wil je beleid dat transparant is, verschillende perspectieven in overweging nemen, betrokken worden in het proces, ook als je eerder in een benadeelde positie zit, dan is participatieve communicatie essentieel. Radio is een medium dat zich hiervoor leent”, zegt Scott.

Goedkoop

De race om zo veel mogelijk mensen online te krijgen heeft het belang van radio, vooral voor de miljarden mensen in ontwikkelingslanden, soms wat overschaduwd, vindt Scott. In die landen heeft 75 procent van de gezinnen de mogelijkheid om naar de radio te luisteren, terwijl slechts 40 procent toegang heeft tot internet.

Radio is nog steeds een goedkoop medium, er komen immers geen lopende kosten bij zoals bij internet wel het geval is. Maar radio heeft nog meer voordelen, zegt Scott. „Uitzendingen kunnen onder meer in verschillende dialecten worden verzorgd en radio is een belangrijke bron van informatie voor blinden en slechtzienden, en voor de 1 miljard mensen wereldwijd die analfabeet zijn”. Radio dringt ook beter door in afgelegen en onherbergzame gebieden, wat zelfs voor mobiel internet vaak een probleem is.

De toename van het aantal smartphonegebruikers in ontwikkelingslanden heeft er niet alleen voor gezorgd dat meer mensen online kunnen gaan maar ook dat meer mensen naar de radio gingen luisteren. Vaak hebben de mobiele telefoons die in ontwikkelingslanden worden verkocht een ingebouwde radio. Internet heeft niet het einde van de radio ingeluid. Veel mensen luisteren ook online naar radio of naar podcasts. „Zowel radio als internet moet uiteraard zo veel mogelijk mensen kunnen bereiken, en daarom is het belangrijk om goed in de gaten te houden hoe er beleidsmatig met deze media wordt omgegaan”, vindt Scott.

Protesten

De Facebookprotesten in de straten van India en Egypte tonen volgens hem aan dat rond nieuwe technologieën sturing noodzakelijk is. Die protesten gingen over het plan om internet breed toegankelijk te maken in ontwikkelingslanden, maar was gebaseerd op toegang tot slechts een beperkt aantal websites. Het plan werd omschreven als een „ommuurde tuin” en werd strijdig bevonden met de principes van de oprichters van internet, die wensten dat het medium voor iedereen open zou staan.

Historisch gezien is de hoeveelheid radiokanalen beperkt tot een aantal frequenties en licenties. Digitale radio heeft de mogelijkheid om het aantal radiostations uit te breiden. Maar, zo waarschuwt Scott, de overgang van AM en FM naar digitaal moet voorzichtig gebeuren.

Tsunami

Hij geeft een recent voorbeeld. Duizenden bewoners van de Salomonseilanden –een eilandengroep in het westen van de Stille Oceaan– raakten eind januari hun toegang tot de radio kwijt nadat de Australian Broadcasting Corporation het AM-signaal stopzette en voorrang gaf aan het FM-signaal en onlinediensten. Maar het feit dat de krachtige aardbevingen voor de kust van de Salomonseilanden begin december vorig jaar uiteindelijk niet tot een tsunami leidden, konden mensen in afgelegen gebieden van de eilandengroep destijds alleen via de radio vernemen.