Het voorstel tot de ingrijpende hervorming is afkomstig van de Europese commissarissen Lamy (Internationale Handel) en Fischler (Landbouw). Zij hopen met deze bijdrage het vorig jaar september in het Mexicaanse Cancun vastgelopen overleg over regels voor een vrijere mondiale handel nieuw leven in te blazen. Zij hebben hun ideeën maandag toegezonden aan de 148 naties die zijn aangesloten bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO).

„We menen dat op deze basis een doorbraak mogelijk is”, verklaarde Fischler in een toelichting. In Nederland merkte minister Brinkhorst van Economische Zaken het aanbod aan als een „historische stap.” Hij acht het gewenst dat de Unie concessies doet in de richting van de ontwikkelingslanden.

De EU trekt jaarlijks bijna 3 miljard euro uit om overschotten aan suiker, zuivel en rundvlees weg te werken. Dat geld gaat naar de boeren, zodat die hun producten onder de kostprijs, maar zonder verlies elders kunnen afzetten. Deze politiek roept vooral bij de armere regio’s in de wereld veel weerstand op, omdat zij zich geconfronteerd zien met oneerlijke concurrentie. De kwestie vormt een van de voornaamste geschillen in de gesprekken binnen de WTO.

Brussel verlangt wel dat partijen zoals de VS, Canada en Australië hun verkapte exportsteun, onder meer via fiscaal voordelige kredieten, eveneens schrappen. „Dit is geen eenzijdige ontwapening. Anderen moeten even netjes zijn als wij”, benadrukte Lamy. De Amerikaanse handelsgezant Zoellick zegde meteen een constructieve opstelling toe. Hij sprak van een „belangrijke impuls” voor het WTO-beraad.

Volgens Lamy bestaat er binnen de EU een „zeer, zeer brede consensus” over de nu gepresenteerde benadering. Toch klinkt er van de kant van Frankrijk, de grootste ontvanger van de betrokken subsidies, een uiterst kritisch geluid.

„We zijn sterk gekant tegen deze plannen. Het lijkt erop dat de Europese Commissie haar onderhandelingsmandaat overschrijdt”, liet de bewindsman van Landbouw, Gaymard, maandag weten. Volgens sommige bronnen heeft Lamy, eveneens een Fransman, zijn voornemens enkele dagen geleden voorgelegd aan de regering in Parijs en ontstond er toen een verhitte discussie. Duitsland daarentegen oordeelt instemmend. Minister Kuenast vindt het een goed initiatief.

In Nederland bestempelt voorzitter Doornbos van de landbouworganisatie LTO de aankondiging van de twee commissarissen als „paniekvoetbal.” Europa heeft, zo luidt zijn opvatting, met de laatste hervormingen van het gemeenschappelijk agrarisch beleid vergaande stappen gezet om een handelsakkoord te realiseren. Wat hem betreft zijn nu eerst de overige partijen aan de beurt om te bewegen. „Het mag beslist niet zover komen dat de boeren in de EU meerdere keren moeten inleveren en anderen daar dankbaar gebruik van maken zonder zelf ook hun steun af te breken”, aldus Doornbos.

Deze week vindt er in Parijs overleg plaats tussen de WTO-landen. Lamy hoopt dat er eind juli overeenstemming kan worden bereikt over het landbouwdossier.