Eurocommissaris Bolkestein stelt zich niet beschikbaar voor een tweede termijn. Met zijn 71 jaren heeft hij ook de leeftijd om ermee te stoppen. Niet dat hij nu „oud en der dagen zat” is, maar het is altijd verstandig je terug te trekken uit openbare functies voordat dat stadium openlijk is aangebroken.Zelf is hij van plan een boek te gaan schrijven over de rol van intellectuelen in de wereldpolitiek. Een interessant thema, zeker voor iemand als Bolkestein, die als intellectueel alles bij elkaar redelijk succesvol was in zijn politieke loopbaan. In Nederland zowel als op het Europese vlak.

Dat succes is bij intellectuelen in de politiek lang niet altijd aanwezig. Vaak is er een te grote kloof tussen hun hoogdravende beschouwingen en de politieke werkelijkheid.

Het vertrek van Bolkestein roept uiteraard meteen de vraag op wie hem dit najaar moet opvolgen. Vanuit de VVD is oud-minister Smit-Kroes voorgedragen, die na twee echtscheidingen door het leven gaat als Neelie Kroes. Voor de liberalen is het vanzelfsprekend dat zij de nieuwe eurocommissaris leveren, maar het is de vraag of de andere partijen, en met name het CDA, daar ook zo over denken.

Nu is tijdens deze regeringsperiode de belangrijke post van secretaris-generaal van de NAVO aan de CDA’er De Hoop Scheffer toegevallen. Onmiskenbaar maakt dat de claim van de VVD sterker. Want het kabinet zal wel geen behoefte hebben om een kandidaat uit de hoek van de PvdA voor te dragen.

Die partij pleit ditmaal voor een open procedure, waarbij de Tweede Kamer de keuze maakt. Ook regeringspartij D66 is daarvoor. Zo’n aanpak biedt de oppositie de gelegenheid om het met een van de regeringsfracties op een akkoordje te gooien.

Er is echter geen dwingende reden waarom het kabinet deze zaak uit handen zou moeten geven. Ook in de Tweede Kamer is er geen meerderheid voor een vrije stemming.

Van groter waarde is de suggestie die de CU/SGP-lijsttrekker bij de euroverkiezingen, Blokland, deed met het oog op de te volgen procedure bij de opvolging van Bolkestein. Hij pleitte ervoor een koppeling aan te brengen tussen de portefeuille die Nederland krijgt toebedeeld en de kandidaat die ons land naar voren schuift. Niemand heeft nu eenmaal overal verstand van.

Zou Nederland de landbouwcommissaris mogen leveren, dan is minister Veerman een geschikte kandidaat. Geschikter in ieder geval dan Kroes of Ruding (oud-minister van Financiën), wiens naam hier en daar ook genoemd wordt. Die twee komen eerder in beeld wanneer Nederland in de Europese Commissie een portefeuille krijgt waarmee zij een grote affiniteit hebben.

In een interview met NRC Handelsblad noemde Bolkestein het pertinent verkeerd als een zittend minister overstapt naar Brussel. Volgens hem moet Veerman eerst in Den Haag zijn termijn van vier jaar volmaken.

Nu moeten er inderdaad zwaarwegende redenen zijn voor een minister om tussentijds op te stappen. En te veel mutaties in het kabinet zijn ook niet gewenst. Maar is de post van eurocommissaris niet gewichtig genoeg om die tot de legitieme uitzonderingsgevallen te rekenen? De Europese klok loopt nu eenmaal niet gelijk met de vierjaarlijkse kabinetsperiode in Nederland.