Van den Berg is hoofd preventie en voeding bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en medeopsteller van het dinsdag gepubliceerde rapport ”Wat ligt er op ons bord? Veilig, gezond en duurzaam eten in Nederland”. Daarin stelt het RIVM dat Nederlanders minder vlees en meer plantaardige producten zouden moeten eten. Ook zou er sprake zijn van verspilling, onmatige milieubelasting en ongezond eten.

Heeft de grote aandacht voor gezond voedsel van de afgelopen jaren geen effect gehad?

„Ongezond eten is vaak lekker en lekker eten doen we graag. Daarnaast is er veel ongezond aanbod en dat schept vraag. Een groot deel van de producten in supermarkten past niet in de schijf van vijf van het Voedingscentrum. Wel zie ik dat winkels steeds bewuster bezig zijn om het assortiment gezonder te maken. Zo is de vleesconsumptie de afgelopen jaren iets afgenomen.”

Accijns op vlees zou een goed idee zijn, stelt het rapport. Waarom?

„We zeggen niet dat de overheid dit móét doen, maar het is wellicht een goed middel om te onderzoeken wat het effect is. Gaat er op zo’n manier inderdaad minder vlees in het winkelkarretje en welke varianten kiest de consument dan? Een lager vleesgebruik levert veel milieuwinst op. Een biefstukje op je bord heeft een hele keten afgelegd voordat het daar is. Denk aan de groei van veevoer, het opgroeien van het dier en alles wat daarbij komt kijken. Het gaat gepaard met veel meer CO2-uitstoot dan plantaardige producten.”

Wat zouden bedrijven kunnen doen om het voedselpatroon duurzamer te maken?

„Kritisch kijken naar het assortiment. Het ene product brengt een grotere belasting van het milieu met zich mee dan het andere. Een winkelketen kan daar heel gericht op sturen. Om een voorbeeld te noemen: wat doe ik deze week in de aanbieding? Probeer hiermee ook om gezond en duurzaam eten te stimuleren.”

Is er een probleem als consumenten hun eetgedrag niet veranderen?

„Het rapport is in die zin uniek, dat we voor het eerst drie belangrijke facetten van de voedselketen bij elkaar hebben gebracht: veiligheid, duurzaamheid en gezondheid. De Nederlandse voedselketen is nu al heel veilig. Op het gebied van duurzaamheid is wel winst te boeken. De impact van het eetgedrag op het milieu per inwoner is net zo groot als dat van het dagelijks vervoer van die persoon. CO2-reductie gaat dus niet alleen over zuinigere auto’s. Het derde terrein, gezondheid, is eveneens een belangrijk aandachtspunt. Ongeveer de helft van de Nederlanders heeft overgewicht.”

We eten dus gewoon te veel?

„Allereerst verspillen we te veel. Een Nederlander gooit gemiddeld per jaar 47 kilo voedsel weg. Daar is wel productie voor nodig geweest, met alle uitstoot die daarbij hoort. Daarnaast zie je over de hele linie dat veel mensen meer eten dan ze aan energie nodig hebben. Met overgewicht en een verhoogde kans op ziektes tot gevolg. Als je minder dierlijk voedsel eet en meer plantaardige producten, levert dat niet alleen een betere gezondheid op, maar ook minder uitstoot van schadelijke stoffen naar het milieu. En dat is nodig om de klimaatdoelen te halen die Nederland zichzelf heeft gesteld.”

Morgen houden ministers en staatssecretarissen een nationale voedseltop om met het bedrijfsleven afspraken te maken over een duurzamere voedselketen. Wat verwacht u daarvan?

„Het is een goede zaak dat alle partijen bij elkaar komen: ruim 150 CEO’s en directeuren van bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen en staatsecretaris Van Dam, minister Schippers, minister Ploumen en staatssecretaris Dijksma. Ik hoop dat ze met elkaar goede afspraken maken over de toekomst van ons voedselsysteem.”