Veruit de meeste leerlingen die de middelbare school verlaten, kiezen voor een studie aan een mbo-, hbo- of wo-instelling om hun kennis en vaardigheden op een (nog) hoger plan te tillen en zo hun kansen op een baan te vergroten. Het leuke (/ minder onplezierige) aan zo’n vervolgstudie is dat die, in principe, goed aansluit bij hun vaardigheden en interesses. Tenminste, als ze zich goed hebben georiënteerd en een richting hebben gekozen die bij hen aansluit. Het bezoeken van open dagen en het serieus meedoen aan beroepskeuzelessen is dan ook nog niet zo gek. Achteraf gezien…

Een tweede ‘voordeel’ van vervolgonderwijs is dat leerlingen daarbinnen -eindelijk- als volwassenen worden behandeld. Huiswerk niet gemaakt? Jouw probleem! Niet aanwezig tijdens lessen of colleges? Jouw keuze! In het ergste geval mag je, bij herhaalde ‘overtredingen’ van de aanwezigheids- en huiswerkplicht -als die al bestaan-, niet meedoen aan het tentamen… Voor sommige studenten blijken de voordelen van de vervolgstudie dan uiteindelijk toch nadelen te zijn.

De meesten ‘overleven’ de overgang echter zonder al te veel problemen, vertelt loopbaancoach Cees van den Berg van Corecase in Kampen. „Van de havo- en vwo-studenten die de overstap naar hbo en wo maken, voltooit 70 % het eerste jaar met een goed resultaat. Hetzelfde geldt voor vmbo-leerlingen die na hun diploma overstappen naar het mbo: er gaat heel veel goed.”

Toch kan er nog veel verbeteren in de samenwerking tussen de verschillende onderwijssectoren, stelt Cees. „Zo’n 30 procent van de studenten komt er in het eerste jaar op hbo of wo achter dat de gekozen studie toch niet bij hen past. Jongelui kunnen zich na een afwijzing tijdens een eerste studiejaar erg onzeker gaan voelen en er op zijn minst een vorm van faalangst aan over houden. Jammer, want de begeleiding daarin kan beter. Als ik met vastgelopen studenten in gesprek ga, blijkt dat ze nogal eens aanlopen tegen het feit dat ze er tijdens de periode op het voortgezet onderwijs niet goed achter zijn gekomen wat hun motivatie bij het zetten van een vervolgstap nu eigenlijk is. “Iets bereiken” heeft vaak meer te maken met de droom en visie van iemand anders, bijvoorbeeld uit de vriendengroep, dan met eigen voorkeuren, inzichten en motivaties. Verder wil ik noemen dat de keuzebegeleidingsprogramma’s die gebruikt worden vaak onvoldoende aangeven wat de intrinsieke motivatie van de student eigenlijk is.”

Cees adviseert schoolverlaters dan ook niet alleen een keuze te maken op basis van wat ze weten of kunnen, maar ook op basis van hun motivatie en drijfveren. Eventueel kan een coachingsbureau, zoals Corecase, daarbij helpen.

Wie kiest voor verder leren, komt doorgaans bij een voltijdstudie uit. Nou ja, “voltijd”… Sommige voltijdopleidingen kennen zo veel lesvrije momenten dat je er een halve baan naast kunt hebben. Op zich prettig, want de financiën voor collegegeld en boeken moeten toch ergens vandaan komen.

Naast fulltime opleidingen zijn er de laatste jaren steeds meer parttime varianten bijgekomen. Een bekende is de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) binnen het mbo. Studenten die deze opleiding volgen gaan één dag per week naar school en werken vier dagen per week bij een bedrijf of organisatie.

Binnen het hbo bestaan er zogenoemde duale opleidingen, waarbinnen studenten werken en leren combineren. De verdeling van die twee verschilt per opleiding, maar samen vormen ze een studiebelasting die overeenkomt met een gewone voltijdopleiding. Vooral bij recht, accountancy en economie en management bestaan duale opleidingen, maar ook binnen lerarenopleidingen: zie je jezelf al op je 17e voor een klas pubers staan?

Verder bieden diverse bedrijven en instellingen interne opleidingen aan: ook dan ben je niet alleen aan het studeren, maar vooral ook veel aan het werk. Met name binnen een branche als de zorg zijn ze te vinden.

Aanmelden bij een hbo- of wo-instelling moet uiterlijk 1 mei gebeuren. Wie dat te laat doet, kan worden geweigerd. Voor opleidingen met een numerus fixus geldt een uiterste datum van 15 januari. Studenten die zich voor het eerst aanmelden, hebben tot 1 september de tijd om hun studiekeuze te veranderen. Inschrijven verloopt via www.studielink.nl. Aanmelden bij een mbo-instelling kan bijna altijd via de site van de school. De deadlines verschillen.

Info over studies en interessetests: tkmst.nl, startstuderen.nl, mbostart.nl, studiekeuze123.nl, beroepeninbeeld.nl, bekijkjetoekomst.nl.

Mogelijke studies na het vo

Mbo

Sectoren als: economie, landbouw, techniek, zorg en welzijn

Leerwegen: BBL (1 dag school) en BOL (4-5 dagen school)

Niveaus: 1) entree: toegankelijk zonder diploma, vanaf 16 jaar 2) basisberoepsopleiding: toegankelijk met diploma vmbo bl 3) vakopleiding: toegankelijk met diploma vmbo kl/gl/tl 4) middenkader: toegankelijk met diploma vmbo kl/gl/tl

Hbo

Zeven sectoren: agrarisch, economie, gedrag en maatschappij, gezondheidszorg, kunst, pedagogiek, techniek

Toegankelijk met: diploma havo en diploma mbo-4. Soms is een bepaald profiel vereist of moeten aanmelders een toelatingsexamen doen.

Wo

Toegankelijk met: diploma vwo en diploma hbo-propedeuse. Soms is een bepaald profiel vereist of moeten aanmelders een toelatingsexamen doen. Voor sommige studies geldt een numerus fixus.