Het lokaal van groep 7 van basisschool 
De Schaapskooi in Wezep zit in een tijdelijke unit, op het plein van de school. Op deze woensdagochtend staat een les uit het schrijfschrift op het programma. Juf Corrie Meulenberg kijkt de klas door. Dan blijft haar blik haken bij de monitor die rechtsachter in de klas staat, op een kast met boeken en schriften. „Melissa, heb jij je schrijfschrift thuis?” vraagt ze. Het meisje dat in beeld is, met een petje op haar hoofd en uitgerust met een headset, reageert meteen: „Ik ga het even aan mijn moeder vragen.” Ze verdwijnt voor even uit beeld en dan is ze er weer. Met het bedoelde schrift.

Melissa van Duinen (10) maakt de les vanuit huis mee. Sinds het begin van dit schooljaar heeft ze een speciale laptop met een web­cam en het programma KlasseContact. Via pijltjes op het scherm kan ze de camera besturen die in het klaslokaal op de monitor staat. Zo kan ze de les vanaf de bank meemaken als ze niet naar school kan komen. Regelmatig komt er een onderwijsassistente bij haar langs die het werk na kan kijken dat ze thuis gemaakt heeft.

Het vorige schooljaar, toen de school nog niet met KlasseContact werkte, miste Melissa veel lessen, door de ziekte lymfatische leukemie. Maar dat is nu niet meer het geval.

Meezingen

Als Melissa thuis iets tegen haar moeder wil zeggen, schuift ze haar headset opzij, omdat de klas haar anders hoort. Voor de grap houdt ze een rode kerstmuts met knipperende lampjes voor de camera. In de klas moeten verschillende kinderen om haar lachen.

Op een gegeven moment verdeelt juf Corrie de klas in twee groepen, om met elkaar een paar liederen te zingen. De jongens staan achter in de klas, de meiden voorin, zodat Melissa het groepje waarmee zij mee kan zingen, via haar camera kan zien. Bij het meezingen is er wel wat vertraging, maar daar geeft niemand wat om. De meeste meiden zwaaien nog even naar Melissa voordat ze teruglopen naar hun stoelen.

Dan is het tijd voor de rekeninstructie. Kinderen die de toets van de vorige les nog niet afhebben, gaan daarmee verder. Voor de anderen staan er twee staartdelingen op het digibord die ze zelfstandig kunnen gaan uitrekenen. Opeens wordt de groene lamp die steeds boven de monitor van KlasseContact brandde, rood. „Dat betekent dat Melissa haar vinger opsteekt”, legt iemand uit. En wat blijkt: er is een probleem met het programma. De camera in de klas reageert niet meer als ze die via de pijltjes van de laptop wil besturen. Nu ziet ze alleen een tafel van een klasgenoot. Door de klas kijken en inzoomen op de juf en de som op het bord zijn er niet meer bij. „Je kunt in je gele schrift de plusbladen van blok vijf wel gaan maken”, zegt de juf. „Je hebt de toets namelijk supergoed gemaakt.” Melissa gaat aan de slag, maar even later valt ook het geluid weg. Haar moeder en de juf bellen allebei naar KPN, maar het probleem wordt vanochtend niet meer opgelost.

Naar school

Gelukkig is het voor Melissa niet zo erg. Ze was toch al van plan om na de gymles naar school te komen. Tegenwoordig is ze ’s ochtends bijna altijd weer gewoon in de klas, nu ze in de onderhoudsfase van de behandeling van haar ziekte is. Dan blijft de laptop dicht. „Als ik naar school kan, dan ga ik naar school”, zegt Melissa stellig en enthousiast. „Dat doe ik het allerliefste. Ik wil niet bijzonder gevonden worden.” Maar de gymles slaat ze nog wel over: „Met renspellen kan ik nog niet meedoen.”

Nog niet zo lang geleden was ze zelfs niet in staat om de trap op te lopen. Achteraf had ze toen meer gehad aan KlasseContact dan nu, denkt haar moeder. Maar dat was toen vanuit school nog niet geregeld. Iemand anders in het academisch ziekenhuis had het toen al wel, herinnert Melissa zich. „Zelf wilde ik meteen wel naar de ziekenhuisklas. Ik vind leren leuk en voelde me helemaal niet ziek. Dat kon eerst niet, maar later wel.” Haar moeder: „Melissa is gelukkig pienter en kon met haar klas mee naar groep 7, ook al heeft ze voor de zomervakantie veel lessen gemist. Daar zijn we heel blij mee.”

KlasseContact

KlasseContact is een landelijk 
project waarbij zieke leerlingen door middel van ict-apparatuur contact onderhouden tussen thuis of het ziekenhuis en de school. Het gaat om een initiatief van EDventure, de branchevereniging van onderwijsadviesbureaus, en KPN Mooiste Contact Fonds. Voor kinderen, hun ouders en de school zijn er geen kosten aan verbonden. Inmiddels bestaat het acht jaar en maakten meer dan 3000 leerlingen er gebruik van. Zieke leerlingen in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs die met KlasseContact de lessen volgen, hebben een buddy die er bij de leswisselingen voor zorgt dat de monitor met de camera elke les op de goede plek staat.

Onderwijsondersteuning zieke leerlingen

Als een leerling door een ernstige of chronische ziekte niet naar school kan komen, blijft de school verantwoordelijk voor het onderwijs, op een manier die is aangepast aan de mogelijkheden van de leerling. Het is daarbij belangrijk dat de zieke leerling zich verbonden blijft voelen met zijn of haar klasgenoten en dat er regelmatig contact is tussen de school, de leerling en zijn of haar ouders.

Basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs kunnen hierbij ondersteuning krijgen van Ziezon, het landelijk netwerk rondom ziek zijn en onderwijs. Aan de ene kant zijn daarbij consulenten onderwijsondersteuning zieke leerlingen aangesloten die in dienst zijn bij een onderwijsadvies­bureau en zowel de school als de leerling begeleiden. Aan de andere kant zijn er consulenten onderwijsondersteuning zieke leerlingen bij aangesloten die verbonden zijn aan educatieve voorzieningen van universitair medische centra. Zij begeleiden jongeren en kinderen vanaf vier jaar die daar onder behandeling zijn bij hun schoolwerk, zodat leerlingen die (langer) in het ziekenhuis opgenomen worden geen leerachterstand krijgen. Tegelijkertijd hebben ook zij contact met de school en de ouders.

Universitair medische centra en onder­wijs­adviesbureaus werken bijvoorbeeld samen als de desbetreffende leerling weer naar huis gaat. Ook is het in sommige regio’s mogelijk dat zieke leerlingen een tijdje aan huis les krijgen van vrijwilligers.

Scholen voor langdurig zieke kinderen

Voor leerlingen die langdurig ziek zijn, zijn er ook speciale scholen binnen het speciaal onder­wijs die zich richten op deze doelgroep: lzk-scholen. Bij de meeste kinderen die naar zo’n school gaan, is er sprake van meerdere medische aandoeningen tegelijkertijd, zoals astma, reuma, epilepsie, een nierziekte of een ernstige voedselallergie.

In Nederland zijn er dertien scholen voor kinderen die langdurig ziek zijn. Deze scholen vallen onder cluster 3 van het speciaal onderwijs en kunnen extra zorg bieden aan zieke kinderen. Een voorbeeld van een lzk-school is De Parel in Haarlem. Daar werken naast leerkrachten en klassenassistentes ook verpleegkundigen, een fysiotherapeut, een logopedist, een psycholoog, een maatschappelijk werker en een jeugdarts. Ook zijn er slaapzalen, waar kinderen die dat nodig hebben ’s middags een tijdje uit kunnen rusten.