Sir Ivan Rogers zou in oktober zijn vierjarige termijn als ambassadeur bij de EU volmaken. In zijn afscheidsbrief gaf hij dat als reden voor zijn vervroegde en onverwachte vertrek. Hij wilde voorkomen dat het zoeken van een opvolger de onderhandelingen over een Brits vertrek uit de Europese Unie zou doorkruisen. Naar verwachting beginnen die onderhandelingen eind maart.

Wie tussen de zinnen doorleest, ziet ook andere redenen voor het plotselinge vertrek. Rogers stimuleert het ambassadepersoneel tot het „ontkrachten van slecht onderbouwde argumenten.” Ook hoopt hij dat zijn medewerkers doorgaan met „het overbrengen van onwelgevallige boodschappen aan diegenen die het moeten horen.” Rogers noemt geen namen, maar de brief lijkt een stevige uithaal richting het kabinet van premier Theresa May. Het is bekend dat Rogers’ adviezen al langer slecht vielen in het kantoor van de premier. De brief versterkt de indruk dat er sprake is van een verstoorde verhouding tussen de Britse EU-vertegen­woordiging en de Britse regering in Londen.

Rogers verwijt de regering geen plannen te hebben. „We weten nog niet wat de regering als onderhandelingsdoelen heeft met betrekking tot de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk na de brexit.” Dat het gewone publiek daar een halfjaar na het referendum nog geen enkel idee van heeft, is bekend. Dat dat ook geldt voor een topambtenaar op dit terrein mag wel bijzonder genoemd worden. Dat past in het beeld dat de oppositiepartijen steeds schetsen: de regering wil wel uit de Europese Unie, maar heeft geen enkel idee hoe de brexit aan te pakken.

Aderlating

Het vertrek van Rogers is een forse aderlating voor het Britse team in Brussel. De vertrekkende ambassadeur schat de onderhandelingspositie van zijn kant toch al zwak in. „Reële ervaring met multilaterale onderhandelingen is beperkt in Whitehall (aanduiding voor regering en parlement in Londen, MB).” Voor de Europese Commissie en de Europese Raad van regeringsleiders zijn onder­handelingen met 28 lid­staten echter dagelijks werk.

De verhouding tussen de ambtenaren en de regering staat al langer onder druk. In november vorig jaar bracht The Times een interne memo naar buiten over het gebrek aan personeel en leiding binnen de ministeries. Alles lijkt erop dat de overheidsdiensten het werk rond de brexit niet aankunnen. Op Twitter gaf de Londense hoogleraar Richard Murphy een scherpe duiding: „De wanorde inzake de brexitonderhandelingen is niet het gevolg, maar de oorzaak van het vertrek van Sir Ivan Rogers.”

Volgens regeringsbronnen heeft Rogers de eer aan zichzelf gehouden, zodat hij niet gedwongen zou moeten vertrekken. Dat zou anders wel zijn gebeurd vanwege „zijn negatieve blik op de brexit.”

Sommigen stoorden zich aan zijn openlijke pessimisme. Vlak voor Kerst stelde hij dat de onderhandelingen wel tien jaar kunnen duren om vervolgens alsnog verkeerd uit te pakken voor Groot-Brittannië. Vanwege dit soort uitspraken zou hij niet het volledige vertrouwen hebben. Ook zou bepaalde informatie hem zijn onthouden.

Voorstanders van de brexit zijn blij met Rogers’ vertrek. Juist door zijn lange verblijf in Brussel zou hij te eurofiel zijn. Sommigen vinden dat er meer ontslagen mogen volgen. Nigel Farage, de voorman van het probrexitkamp, hoopt „dat de bezem nu eens flink door het ministerie van Buitenlandse zaken gehaald wordt.”

Toch lijkt de benoeming van Sir Tim Barrow niet aan dat ideaal van Farage te voldoen. Barrow is wel een ambtenaar met lange ervaring, onder andere als ambassadeur in Moskou. Maar of hij voor of tegen de brexit is, is voor het publiek tot nu toe onbekend gebleven. Kortom, een echte diplomaat.