Dat gebeurde maandagavond in een onaangekondigde stemming van het partijcongres van de Republikeinen. Met het besluit nam de Grand Old Party vast een voorschot op de politieke meerderheid die de partij vanaf dinsdag officieel geniet in beide kamers van het Congres.

Het Office of Congressional Ethics (OCE) werd in 2008 ingesteld om wangedrag van Amerikaanse volksvertegenwoordigers te onderzoeken. De maatregel volgde op een corruptieschandaal waardoor uiteindelijk drie parlementariërs achter de tralies belandden.

In plaats van het OCE komt er nu een Office of Congressional Complaint Review, een instantie die klachten over het gedrag van parlementariërs behandelt en rapporteert aan het Ethisch Comité van het Huis van Afgevaardigden. Dat comité lag de afgelopen jaren juist onder vuur omdat het geloofwaardige beschuldigingen tegen volksvertegenwoordigers zou negeren. De maatregel betekent in de praktijk dat afgevaardigden meer zeggenschap krijgen over interne onderzoeken. Daarmee lijkt de onafhankelijkheid van dergelijke onderzoeken onder druk te komen staan.

De Democratische Partij, maar ook enkele prominente leden van de Republikeinen, reageerden dan ook furieus op het besluit. „De avond voor het nieuwe Congres wordt ingezworen, heeft de Grand Old Party het enige onafhankelijke toezicht op fatsoenlijk gedrag om zeep geholpen”, aldus de Democratische partijleider, Nancy Pelosi. Vandaag zou de officiële stemming in het Huis van Afgevaardigden plaatshebben. Maar gezien de meerderheid die de Republikeinen daar hebben, zal de uitkomst vermoedelijk geen verrassing zijn.

De manoeuvre past in het Republikeinse voornemen om zo’n beetje alle wetgeving die president Obama de afgelopen acht jaar heeft goedgekeurd, terug te draaien. Dat varieert van het afschaffen van de verplichte ziektekostenverzekering tot het wijzigen van plannen voor de aanpak van de infrastructuur. Doordat de Republikeinen vanaf vandaag in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden een meerderheid hebben, zullen zij op diverse fronten zeker politieke successen boeken. Dat wordt nog versterkt door het feit dat Donald Trump op 20 januari als Republikeinse president zijn intrek in het Witte Huis neemt.

Toch betekenen de Republikeinse politieke meerderheid in het Congres en het aantreden van Trump niet automatisch dat alle maatregelen die onder verantwoordelijkheid van Obama zijn genomen zomaar ongedaan kunnen worden gemaakt.

Te beginnen met de verplichte ziektekostenverzekering, in de volksmond Obamacare genoemd. Zowel de Republikeinse Partij als Trump heeft bezworen dat die regeling zo ongeveer als eerste zal sneuvelen als de Grand Old Party zowel de wetgevende als de uitvoerende macht in handen heeft.

Met name in de Senaat gelden complexe procedures om bestaande wetgeving terug te draaien. Daarvoor is lang niet altijd een gewone meerderheid genoeg. De Democratische oppositie zal daar ten volle gebruik van maken. De verwachting is dan ook dat de Republikeinen slechts op deel onderwerpen wijzigingen in Obamacare kunnen aanbrengen.

Bovendien hebben de Republikeinen vooralsnog geen alter natief voor Obamacare. De Republikeinse leider in de Senaat, Mitch McConnell, kondigde vorige maand aan dat zijn partij binnen een jaar met een alternatief plan komt. De bewering dat het geesteskind van Obama vanaf dag één van de baan is, lijkt daarmee op voorhand te worden gelogenstraft.

Veel belangrijker zal de benoeming van een nieuwe opper rechter in het federale hooggerechtshof zijn. Er is nog altijd geen opvolger voor de vorig jaar overleden Antonin Scalia. De rechters worden voor het leven benoemd en kunnen een beslissende invloed op het beleid uitoefenen. Zo legaliseerde het hof in 2015 het homohuwelijk in de hele VS. Op die benoeming zullen de Republikeinen dus zwaar inzetten.