Tot vlak voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen publiceerde WikiLeaks gestaag een stroom gehackte e-mails van Hillary Clinton en de Amerikaanse Democratische Partij, vele tienduizenden in totaal. De mails mogen dan geen schandalen aan het licht hebben gebracht, ze hebben Hillary Clintons campagne wel degelijk schade berokkend.

WikiLeaks werd tien jaar geleden opgericht als een website waar klokkenluiders uit overheidsinstellingen en bedrijven anoniem documenten kunnen plaatsen om misstanden aan de kaak te stellen. Sinds 2007 is de Australiër Julian Assange WikiLeaks’ belangrijkste woordvoerder. Nogal wat mensen zien Assange als een witte ridder, een oprechte en onversaagd voorvechter van openheid en bestrijder van ‘elites’ wereldwijd die in het geniep in achterkamertjes deals sluiten, vaak illegale, die ingaan tegen de belangen van ‘de gewone mensen’.

Alle landen

Het is voor de openbare meningsvorming inderdaad van groot belang dat grove misstanden in de samenleving in de openbaarheid komen. En dat klokkenluiders die dit soort waarheidsgetrouwe informatie lekken daarbij geen gevaar lopen.

Van even groot belang is echter dat organisaties zoals WikiLeaks daarbij evenwichtig te werk gaan. Dat betekent dat ze grove misstanden niet selectief aan de kaak moeten stellen in één of een beperkt aantal landen, maar in alle landen waar die voorkomen. Doen ze dat niet, dan krijgt de publieke opinie de verkeerde en gevaarlijke indruk dat wantoestanden slechts in één bepaald soort landen bestaan. En juist op dit punt wringt bij WikiLeaks ernstig de schoen.

Zijn onthullingen sinds 2006 betreffen bijna uitsluitend overheden en instellingen in westerse democratieën. Op zich is er niets mis mee dat misstanden in democratieën aan de kaak worden gesteld. Door hun open politieke debat, vrij verkozen parlementen, goed werkende justitie en vrije pers zijn dit soort landen doorgaans goed in staat om wantoestanden te verwerken. Indien kritiek echter alleen democratieën betreft, is dat onverantwoordelijk en gevaarlijk.

Een kort overzicht van de belangrijkste onderwerpen waarover WikiLeaks sinds zijn ontstaan heeft gelekt, toont hoe eenzijdig het bezig is geweest: de Amerikaanse gevangenis in het Cubaanse Guantanamo Bay (2007), de Amerikaanse kandidaat voor het vicepresidentschap Sarah Palin (2008), de rechtsradicale British National Party (2008), vermeende misstanden bij de Zwitserse bank Julius Baer (2008), de Amerikaanse helikopteraanval in Bagdad (2010), duizenden documenten over de oorlog in Afghanistan (2010), documenten over de oorlog in Irak (2010), telegrammen uit de Amerikaanse diplomatie (2010), informatie van de Amerikaanse NSA (National Security Agency, 2015), e-mails van de Amerikaanse Democratische Partij (2016), e-mails van Hillary Clinton (2016). Dat er in al die jaren sporadisch informatie naar buiten werd gebracht over misstanden in Syrië, Turkije en Kenia doet aan WikiLeaks’ fundamentele eenzijdigheid niets af. Helemaal schokkend is de totale afwezigheid van informatie over landen zoals Rusland en China.

Persvrijheid

Het is ongehoord dat een organisatie die „de publieke opinie” wil informeren over misstanden „in de samenleving” geen belastende informatie levert over invloedrijke landen waar letterlijk alles mis is met democratie, mensenrechten en persvrijheid. Juist ”de mensen” in dat soort landen hebben een enorme behoefte aan informatie over de manier waarop hun ondemocratisch gekozen elite zaken fundamenteel vernachelen.

Waar is WikiLeaks’ inside-informatie over de miljarden die Poetin en zijn kliek van de Russische staat roven, de bankrekeningen en villa’s van oligarchen in het gewraakte Westen, het armoedige Russische platteland, het neerschieten van vlucht MH17, het moorden in Aleppo? Waar is de informatie over China’s schending van de mensenrechten, het afsluiten van internet, het vervolgen van democratische bewegingen in Hongkong, het intimideren van zijn buurlanden en de corrupte verrijking van zijn politieke elite?

Nog verontrustender dan WikiLeaks’ eenzijdige berichtgeving is de verklaring ervoor. Er zijn serieuze aanwijzingen dat Rusland WikiLeaks gebruikt om voor het Westen belastend materiaal gepubliceerd te krijgen. Cybersecuritybedrijven en deskundigen wezen al snel Russische groepen aan als verantwoordelijken voor de hack van de Democratische Partij. Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid en de directeur voor nationale inlichtingen verklaarden ervan overtuigd te zijn dat de Russische overheid de sturende kracht achter de hack en de publicatie was. Ook de Russische anticorruptieactivist Alexei Navalny houdt dit voor waarschijnlijk.

Voor landen die hun democratische rechtsstaat overeind willen houden en versterken is WikiLeaks in zijn huidige vorm een bedreiging geworden. Zij hebben er daarom alle belang erbij die dreiging effectief aan te pakken.

De auteur is analist internationale politiek in Brussel.