Voor de Oost-Europese toetreders betekent het EU-lidmaatschap het eindpunt van vijftien jaar politieke hervormingen: van communistische satellietstaat naar kapitalistische democratie. Estland, Letland, Litouwen, Slowakije, Tsjechië, Hongarije, Cyprus, Slovenië, Polen en Malta zijn sinds zaterdag lid van de Europese Unie.

De voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi, opende aan de Italiaans-Sloveense grens een symbolisch hek tussen beide landen. Ook in Brussel werd de uitbreiding van de Unie gevierd.

De voorzitter van het parlement van Slowakije, Pavol Hrusovsky, ging tijdens een speciale zitting vrijdag in op de betekenis van de EU-uitbreiding. „In 1989 knipten we het prikkeldraad aan stukken. Voor de generatie die door dat prikkeldraad gevangen is gehouden, is de EU de vervulling van een droom.”

De Hongaarse premier Peter Medgyessy zei dat zijn land altijd al „aan de poort van Europa” lag. „Maar het belangrijke verschil is dat we ons nu binnen de poort bevinden.” De uitbreiding van de EU is geen daad van medelijden, zei de Duitse president Johannes Rau in een toespraak in het Poolse parlement. „Het is een historische noodzakelijkheid. Een goede toekomst voor het hele continent is in ons aller belang.”

Het kleinste nieuwe lid had bij het aanbreken van zaterdag waarschijnlijk het grootste vuurwerk. In de Maltese hoofdstad Valletta aanschouwden zeker 100.000 mensen een gigantisch vuurwerk en een lichtshow.

De voorzitter van de Europese Commissie, Romano Prodi, was vrijdag naar de Italiaans-Sloveense grens getogen om symbolisch een laatste stukje IJzeren Gordijn te slechten. Hij bezocht het stadje Gorizia, dat in 1947 werd opgedeeld in een Italiaans en een Joegoslavisch deel. De grens loopt dwars door het centrum.

Prodi zei opgetogen dat de uitbreiding van zaterdag de vijfde en tot dusverre grootste is van de EU. Hij voorziet dat het niet de laatste uitbreiding zal zijn, zolang het hele continent niet is verenigd in vrede en democratie.

De bijeenkomst was in praktische zin vooral symbolisch, want Slovenië is nog niet toegetreden tot het Verdrag van Schengen. Daarom blijven grenscontroles en de oude grensversperringen voor een belangrijk deel gehandhaafd.

De Poolse premier Leszek Miller, de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder en de Tsjechische premier Vladimir Spidla kwamen zaterdagmorgen samen op een drielandenpunt bij de rivier de Neisse. „Onze grote Poolse droom is vandaag waarheid geworden”, zei Miller. De drie leiders gaven het startsein voor de aanleg van een weg die de Duitse plaats Zittau via Polen met Tsjechië verbindt. Spidla zei dat met de uitbreiding van de EU eindelijk de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog zijn overwonnen. „Er zijn geen oude en nieuwe landen, er zijn alleen EU-landen”, zei hij. Samen met eurocommissaris Günter Verheugen bezochten de drie een Poolse en een Tsjechische grensplaats, voordat ze in Zittau de Europese vlag hesen. „We zijn vanmorgen zo veel grenzen overgestoken dat ik niet meer weet in welk land ik ben”, zei Verheugen. „Maar we zijn nu zover dat de grenzen die ons ooit verdeeld hielden er niet meer toe doen.”

Het viertal reisde later gezamenlijk naar de Ierse hoofdstad Dublin, waar de leiders van alle 25 EU-landen aan het eind van de dag de uitbreiding van de EU gezamenlijk vierden. Bij de residentie van president Mary McAleese werden alle nationale vlaggen en de EU-vlag gehesen.

De ceremonie had in Ierland plaats omdat het land dit halfjaar de EU voorzit en dat kwam goed uit, want Ierland is het schoolvoorbeeld van de voordelen van het EU-lidmaatschap. Ruim dertig jaar geleden werd een straatarm Ierland lid van de EU: tegenwoordig behoort het tot de welvarendste EU-landen.