Het bericht dat Uitgeverij Kok en Boekencentrum onder één dak zouden komen werd vorige week vrijdag naar buiten gebracht. Sindsdien staat De Waal heel wat media te woord. Het geeft aan dat het niet zomaar een overname is in de uitgeef- en christelijke boekenwereld. Boekencentrum, van oorsprong hervormd, en Kok (”Kampen”), gereformeerd, worden één, maar met behoud van de eigen identiteit. Ze worden –onder de paraplu van VBK Uitgevers– samen marktleider op het gebied van het christelijke boek.

De overname door VBK is er niet eentje omdat Boekencentrum „op omvallen stond of alleen niet verder kon”, zo benadrukt directeur Nico de Waal van Boekencentrum Uitgevers. „Ook niet omdat onze vermogenspositie niet toereikend zou zijn.”

Uitgeefmarkt

De in Zoetermeer gevestigde uitgeverij merkte echter dat met het oog op de toekomst én de veranderende uitgeefmarkt het noodzakelijk was om verder te kijken. Dus een grotere partner in het boekenvak te zoeken. Omdat er al goede contacten waren met VBK, is men uiteindelijk bij dat bedrijf uitgekomen; Uitgeverij Kok en Boekencentrum deelden al een vertegenwoordiger voor de buitendienst.

De naam en de activiteiten van Boekencentrum Uitgevers, en de fondsen (Boekencentrum, Mozaïek, Meinema, Klement) die eronder vallen, worden op dezelfde wijze voortgezet. „Met behoud van ons uitgeefprofiel –onze merken– gaan we verder in een bredere onderneming met alle voordelen van dien. Dat geeft vertrouwen voor de toekomst”, meent De Waal.

Bij Boekencentrum werken nu nog 24 mensen. Daarvan gaat het vaste personeel –18 personen– mee naar Utrecht, zegt de directeur. Er is één medewerker boventallig verklaard, andere dienstverbanden worden niet verlengd of waren al beëindigd in verband met de recente verkoop van het eigen magazijn van Boekencentrum. Voortaan wordt de distributie gedaan via het Centraal Boekhuis in Culemborg.

Tweehonderd titels

Boekencentrum Uitgevers gaf per jaar zo’n tweehonderd boeken uit. Daarnaast diverse tijdschriften, zoals Woord & Dienst, Open Deur, Nederlands Theologisch Tijdschrift en De Orgelvriend.

De uitgeverij werd ook groot met de uitgave van de diverse varianten van liedbundels en Bijbels; met name het Liedboek voor de Kerken uit 1973 was een doorslaand succes in de jaren zeventig en tachtig.

Inmiddels is er sprake van een heel andere markt als het gaat om theologie. „Je moet toch per jaar wel een aantal toppers hebben”, zegt De Waal. Een gemiddeld theologisch boek kent volgens hem een oplage van enkele duizenden, maar of die altijd verkocht worden, dat is een gok.

De Waal ziet ook dat boeken die voorheen bijna als vanzelfsprekend door een christelijke uitgever op de markt werden gebracht nu ook zomaar elders in de catalogi staan. Zoals de biografie van de hervormde theoloog Miskotte die recent uitkwam bij Bert Bakker en het nieuwste boek over prof. Kuitert, ”Spreken over boven”, dat werd ondergebracht bij Vesuvius. „Kuiterts boeken verschenen voorheen altijd bij Kok.” De Waal snapt wel dat juist deze biografieën het goed doen omdat het méér zijn dat theologische boeken. „Ze beschrijven ook een tijdsbeeld in de geschiedenis en zijn daarom ook interessant voor vijftig- en zestigplussers die misschien niet –meer– naar een kerk gaan.”

Verhuizing

De medewerkers van Boekencentrum werken vanaf 1 maart 2017 vanuit het pand van VBK Uitgevers in Utrecht, waar ook Kok is gehuisvest. Het pand van Boekencentrum in Zoetermeer is al verkocht. De Waal: „Onze buurman, een motorzaak, breidt hier uit.” Boekencentrum mag nog tot 1 april gebruikmaken van de huidige huisvesting. „De bedoeling is dat er in Utrecht een nieuwe vleugel gehuurd wordt waar zowel Boekencentrum als Kok gehuisvest worden.”

Nico de Waal blijft directeur van Boekencentrum Uitgevers (en van BV Liedboek). „Ik heb nog genoeg motivatie om enkele jaren door te gaan.”

Geschiedenis Boekencentrum

De geschiedenis van Boekencentrum gaat terug tot de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Toen hadden de gezamenlijke zendingscoöperaties een eigen uitgeverij: ”Algemeene Boekhandel en Uitgeverij voor Inwendige en Uitwendige Zending”. De Algemeene Boekhandel werd opgericht door de Zendings Studie Raad, de Centraalbond voor Inwendige Zending en Christelijk Maatschappelijk Werk (opgericht in 1901) en de Philantropische Inrichtingen. In 1935 veranderde de naam in: N.V. Algemene Boekhandel voor In- en Uitwendige zending. De zaak werd extern gefinancierd, maar het Zendingsbureau, de Centraalbond, de Nederlandse Christen-Studenten Vereeniging en de zendingsstichting te Hemmen stonden achter de vernieuwde boekhandel.

In 1945 werd de N.V. Algemene Boekhandel door de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK) overgenomen en kreeg het de naam ”Boekencentrum B.V.” De uitgever werd niet alleen bekend door theologie-uitgaven, maar ook door fictie, zoals door de romans van Marilynne Robinson, Joke Verweerd en Irma Joubert.

Recent scoorde de uitgever nog goed met ”’s Nachts droom ik van vrede” van Carry Ulreich, een onbekend oorlogsverhaal in de lijn van Anne Frank, bezorgd door Bart Wallet. Qua theologische boeken werd de ”Christelijke Dogmatiek” van Kees van der Kooi en Gijsbert van den Brink een verkoopsucces.

De eigen site www.boekencentrum.nl blijft bestaan, zodat via dat kanaal ook boeken besteld kunnen worden. Bert Endedijk, uitgeefdirecteur Kok en operationeel directeur VBK, geeft aan heel blij te zijn met de overname. Boekencentrum Uitgevers noemt hij „een prachtig bedrijf met een sterke positie in de markt. De christelijke boekenmarkt is volop in beweging en we verwachten door de uitbreiding van onze activiteiten de lezers en onze auteurs nog beter te kunnen bedienen.”

De Protestantse Kerk in Nederland (PKN), aandeelhouder van Boekencentrum Uitgevers, draagt de aandelen per 1 januari over aan VBK. De PKN is positief over het samengaan van de uitgeverijen.