Het vrijwillig eigen risico is een eigen risico dat een verzekerde in Nederland bovenop het verplicht eigen risico kan kiezen. Verzekerden kunnen kiezen voor een vrijwillig eigen risico van 100 tot 500 euro, of geen vrijwillig eigen risico.

Volgens het CPB is voor meer dan 80 procent van de verzekerden die kiezen voor een vrijwillig eigen risico van 500 euro dat ook financieel profijtelijk. Dat betekent dat de premiekorting die ze krijgen hoger is dan de extra eigen betalingen die ze moeten doen door het vrijwillig eigen risico.

Minister Edith Schippers van Volksgezondheid greep het CPB-rapport aan om de vrees te sussen, dat het vrijwillig eigen risico verzekerden benadeelt die veel zorgkosten maken en niet aan dat vrijwillig risico meedoen. Ze wijst erop dat zorgverzekeraars de winst die ze maken doordat polishouders voor een hoger eigen risico kiezen, teruggeven aan alle verzekerden. Ook mensen zonder een vrijwillig eigen risico strijken een deel van de winst op.

Sommige partijen zijn bang dat de verschillen toenemen tussen gezonde rijken en ongezonde armen door de vrije keuze voor een hoger eigen risico. De eerste groep, die eenvoudiger voor een hoger eigen risico zou kunnen kiezen, zou daardoor minder bijdragen aan de zorgkosten van de andere groep.