Tijdens een debat dinsdag over een voortgangsrapport over de toetredingsonderhandelingen bleek dat de maat vol begint te raken. De Turkse prestaties op het gebied van mensenrechten waren altijd al onvoldoende, maar tot nu toe kreeg het land altijd het voordeel van de twijfel. Wat het Europees Parlement betreft, lijkt dit voorbij te zijn. Donderdag stemt het EP over een motie om de gesprekken te onderbreken, en waarschijnlijk is daar een meerderheid voor.

„Erdogan schendt op grote schaal de mensenrechten”, zei CU-SGP-vertegenwoordiger Van Dalen dinsdag tegenover de NOS. „Hij zet de lijn die hij in het verleden heeft ingezet, alleen maar verder door.”

Voor de ChristenUnie en de SGP is dit geen nieuw geluid. In die kring heeft altijd grote twijfel bestaan over de toetreding van Turkije tot de EU, alleen al omdat Turkije voor het grootste deel in Azië ligt.

Maar ook felle pleitbezorgers van een Turks EU-lidmaatschap lieten het land dinsdag vallen. De liberale leider Verhofstadt zei: „Genoeg is genoeg.” Erdogan raakt nu dus zelfs zijn bondgenoten kwijt.

Nu is het Europees Parlement niet de baas in de Europese Unie. Dat zijn altijd nog de lidstaten (zeg maar: de nationale regeringen). En die lidstaten zijn verdeeld. Oostenrijk wil afscheid nemen van Turkije, maar andere landen willen blijven praten. Dus ook als het EP een resolutie aanneemt om de gesprekken te onderbreken, zouden die gewoon door kunnen gaan.

In de praktijk wordt er echter al heel weinig meer onderhandeld. En de gesprekken die er zijn, verlopen zeer stroef. Iedereen die tien jaar geleden bang was dat Turkije tot de EU zou worden toegelaten, kan allang weer opgelucht ademhalen. Ook de vluchtelingendeal die de EU dit voorjaar met Turkije sloot, heeft deze toetreding niet echt dichterbij gebracht.

De uitspraak van het Europees Parlement is dus feitelijk nauwelijks nodig om de gesprekken op te schorten. Het is vooral een signaal vanuit het EP dat het geduld opraakt.

Het sluiten van kranten, het arresteren van Koerdische parlementsleden en het doorlopend ontslaan van verdachte ambtenaren gaat een grens over. In een gezonde rechtsstaat kunnen burgers zich beschermen tegen de macht van de staat. In Turkije lijkt het er vooral om te gaan dat mensen moeten buigen voor de staat. Terecht zegt het EP dat dit te ver gaat.

Toch blijft het de vraag of het verstandig is de onderhandelingen echt te onderbreken. De herstart daarvan kan zomaar jarenlang op zich laten wachten. Al die tijd heeft de EU dan ook geen onderhandelingspositie. Europa heeft het land ook nodig om een nieuwe vluchtelingencrisis te voorkomen. Wat men ook van de vluchtelingendeal vindt, deze zorgt er tot nu toe wel voor dat er minder mensen doorreizen naar West-Europa.

Juist nu het er in Turkije zo om spant, is het niet verkeerd te proberen via die onderhandelingen een voet tussen de deur te houden.