Column: Verkiezingen en de fabel uit de Bijbel
De Bijbel is geen fabeltjeskrant, maar dat er geen fabels in staan... Ik zou dat laatste niet durven beweren. Zeg ook niet dat de Bijbel geen politiek gevoelige uitspraken doet. Waarom zouden de dominees dan op dat terrein moeten zwijgen?
Nu vandaag de ontknoping plaatsvindt van de presidentiële race tussen Clinton en Trump lijkt de fabel van Jotham in Richteren 9 weer hoogst actueel. De lezer wordt mee teruggenomen het Richterentijdperk binnen. Na de dood van Gideon brandt de strijd los om diens opvolging. Dat hoge posities bijzondere verzoekingen met zich meebrengen maakt het leven van Gideon meer dan duidelijk. Zijn gevoeligheid voor rijkdom, vrouwen en volksgunst werden hem tot een valstrik. Ze dreven hem bij God vandaan.
In het machtsvacuüm dat na zijn dood ontstaat, grijpt zoon Abimelech zijn kans. Via slinkse wegen bereikt hij zijn begeerde doel. Hij vermoordt zijn 68 (half)broers om de troon veilig te stellen voor zichzelf. Alleen de jongste, Jotham, weet aan het geweld te ontkomen. Niettemin wordt Abimelech op democratische wijze verkozen, net als later Hitler, Gaddafi, Zuma, Erdogan, Poetin en vele anderen. Hoe bestaat het? Daarom, omdat de inwoners van Sichem gevoelig zijn voor de bloed-en-bodemfilosofie. En daarin staan zij niet alleen!
Maar moet een man als Abimelech Israël nu gaan leiden? Eenzelfde vraag zou ook vandaag te stellen zijn in de strijd om het Witte Huis.
De spiegel die Jotham de inwoners van Sichem voorhoudt liegt er niet om. Het is een vlijmscherpe analyse van het politieke machtsspel en de intriges waarmee Abimelech het leiderschap naar zich toetrok. Jotham vertelt over bomen die een koning kiezen. Daarvoor ga je niet naar de minste. De olijfboom wordt benaderd, maar die heeft er geen trek in. De vijgenboom al evenmin. De wijnstok weet ook wel nuttiger dingen te doen. Zo komen de bomen ten slotte terecht bij de doornstruik, die zeer vereerd is met hun verzoek. De toepassing is dan ook snel gemaakt.
Vanwaar die machtshonger van zo veel mensen? Wat drijft hen? Of beter nog: wíe drijft hen? En waardoor laten kiezers zich leiden? De bomen komen met hun stekelige leider bedrogen uit. Het wordt één stuk ellende. Krijgt een volk dan toch altijd de leider die het verdient?
Tussen de regels door licht in de fabel van Jotham iets op van die andere Koning. De met doornen gekroonde Vredevorst, die kwam om te dienen en niet om te heersen.
Het is een zegen om leiders te hebben én te begeren die iets van deze Koning weerspiegelen. Daar lijkt het verder vanaf dan ooit, zeker in de Verenigde Staten. En dat mag het ergste doen vrezen.